Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wedługekonomiinormatywnejmożnawyszczególnićdobra,którepaństwo
chcezapewnićswoimobywatelom.Wświetleekonomiipozytywnej,wktórej
przedstawionesąskutkiwprowadzanychrozwiązań,działaniepaństwamożebyć
związanezocenąefektywnościproponowanychrozwiązańwwymiarzegospo-
darczym,społecznymiśrodowiskowym.
Oceniając,budzącąsporyekonomistów,potrzebęingerencjipaństwawprocesy
społeczno-gospodarcze,należyzauważyć,żedobrapublicznesłużądozaspokaja-
niapotrzebspołecznychmaterialnychiniematerialnych.Mechanizmrynkowyjest
podstawąrozwojugospodarczego.Państwopowinnopełnićuzupełniającąfunkcję,
choć,jakpodkreślaJ.E.Stiglitz,trudnojednoznacznieokreślićjejzakres44,atym
samymzakresdóbrpublicznychzapewnianychprzezpaństwo.
Pojęciedobrapublicznegonagruncieekonomiiwlatach50.XXwiekusformu-
łowałP.A.Samuelson45.JegopublikacjaThePureTheoryofPublicExpenditure
stałasiępodstawąrozwojuteoriidóbrpublicznych46.Potwierdzatowzrostliczby
publikacjiekonomicznychnatentemat.Zaczętowyróżniaćczystedobrapublicz-
ne(purepublicgoods)jakoprzeciwieństwodóbrprywatnych,któreniedostar-
czająkorzyścizbiorowych47.Dobrapublicznesłużącałemuspołeczeństwu(kon-
sumpcjaegalitarna).
Czystedobrapubliczneokreślanesąrównieżjakodobrapublicznesensustricto.
Charakteryzująsięnnierywalizowalnością”48orazbrakiemmożliwościwyklucze-
niazkonsumpcji,takżezuwaginazbytwysokiekoszty.Wszerokimznaczeniu
(largo)dodóbrpublicznychzaliczasięrównieżte,któremająjednązpowyższych
cech.Tworząje:czystedobrapubliczneorazwspólneiklubowe(społeczne)49.
44
Zob.J.E.Stiglitz,Ekonomiasektora…,s.7.
45
TeoretycznerozważaniazostałypóźniejrozwinięteprzezJ.H.BuchamanaorazR.A.Musgrave’a.Zob.
Leksykonpolitykigospodarczej,red.U.Kalina-Prasznic,OficynaWydawnicza,Kraków2005,s.44.
46
Wteoriiwyróżnionodwatypydóbr-zbiorowejkonsumpcji(collectiveconsumptionfoods)orazpry-
watnejkonsumpcji(privateconsumptionfoods).Zob.P.Samuelson,ThePureTheoryofPublicEx-
penditure,nReviewofEconomicsandStatistics”,vol.36,nr4,s.387-389.
47
Rozważanianatematdóbrprywatnychsąrównieżprowadzonewinnychnaukachnp.prawnych,wy-
różniającychrzeczyidobrapubliczne.WPolscenagrunciedoświadczeńzachodnioeuropejskich(fran-
cuskich,włoskichiniemieckich)wokresiemiędzywojennympojętopróbysystematyzacjizagadnień
związanychzdobramipublicznymi(W.J.Jaworski).Wtymokresiedobramipublicznymibyłyrze-
czypodlegająceprawupublicznemuizarządzaneprzezpaństwolubinnepodmiotypublicznopraw-
ne.Kryteriumwyróżnieniadóbrbyłaichpublicznaużyteczność.WpóźniejszymokresieS.Kasznica
rzeczypublicznepodzieliłnamajątekskarbowy,administracyjnyorazdobrapubliczne(przeznaczo-
nedopowszechnegoużytku,np.infrastrukturatransportu).W.L.Jaworski,Naukaprawaadministra-
cyjnego.Zagadnieniaogólne,Warszawa,1924,s.164orazs.191.
48
Przeznnierywalizowalność”należyrozumiećto,żekonsumpcjadobraprzezjednąosobęnieograni-
czamożliwościkonsumpcjiprzezinną.
49
WyróżnieniedóbrklubowychzwiązanebyłozkrytykąteoriidóbrpublicznychwrozumieniuP.A.Sa-
muelsona.Zgodniezteoriąwyróżnionodwarodzajedóbrpubliczneiprywatne.Wlatach60.XXw.
22
