Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wliteraturzedobrawspólneokreślanesąrównieżjakodobrawspólnejpuli
(common-poolresources).Podobniejakczystedobro,charakteryzująsiębrakiem
możliwościwykluczeniazkorzystaniaznich,aleniewłaściwekorzystanieztych
dóbrpowodujeichniedostępnośćdlainnychosób(np.nadmierneodłowyrybpo-
wodują,żewkolejnychlatachjestichmniej;nadmiernaeksploatacjapastwiska
powoduje,żeinnirolnicyniemogąjużzniegokorzystać).Przykładamisąlasy,
woda,atmosferaipastwiska.Ważnejestwtakimprzypadkuustalenieoptymalne-
gopoziomukorzystaniazdóbrwspólnych.ProblemtenpodniosłaE.Ostrom,we-
długktórejdlawłaściwegowykorzystaniadóbrwspólnychważnejestoptymalne
zarządzanienimi.Odniosłasięwtensposóbdotakichzagadnieńekonomicznych
jaktragediawspólnegopastwiska50orazdylematwięźnia51.Wspólnawłasność
wywołujedestrukcyjneprocesyprowadzącdoichzniszczenia,dlategozałożo-
no,żelepszeefektyprzyniesieichnacjonalizacjabądźprywatyzacja.Noblistka
wykazałajednak,żeniezależnieodstopniarozwojuposzczególnychpaństw(ana-
lizowałapaństwawysoko,średnioiniskorozwinięte)najlepszymrozwiązaniem
jestpowierzeniezarządzaniadobramiwspólnymilokalnymspołecznościom,od-
rzucająctymsamympotrzebęingerencjipaństwa(nacjonalizacjidóbrwspólnych)
lubteżichprywatyzacji52.
J.M.Buchananzauważył,żedobrapublicznecharakteryzującesięnierywalizacyjnościąwkonsumpcji
dotycząokreślonejgrupy,któramożejekonsumowaćnaoptymalnympoziomie.Takągrupęnoblista
określiłmianemklubu.Zob.J.M.Buchanan,Aneconomictheoryofclubs,nEconomica”1965,vol.32,
nr125,s.1-14.DotegozagadnienianawiązałrównieżM.Olson,któryzauważył,żeczęśćdóbrpu-
blicznychcharakteryzujesięrywalizacyjnością.Zob.M.Olson,TheLogicofCollectiveAction.Pub-
licGoodsandtheTheoryofGroups,HarvardUniversityPressCambridge,London1965.
50
Twórcątragediiwspólnegopastwiska(Therragedyofthe:commons)jestG.Hardin,któryprzedstawił
problemyzwiązanezewspólnymużytkowaniempastwiska(przezwieleosób).Pastwiskojestprzy-
kłademsłużącymprzedstawieniuproblemówzwiązanychzniewłaściwym(zbytintensywnym)wy-
korzystywaniemzasobówwspólnych.Jegopracazwracauwagęnaproblemśrodowiskowyzwiązany
zezbytszybkimzużywaniezasobówwspólnych(wtymprzypadkurolniczych).ZobG.Hardin,The
TragedyoftheCommons,nScienceNewSeries”1968,vol.162,nr3859,s.1243-1248.
51
Dylematwięźnia(Prisoner’sdilemma)nawiązujedoteoriigier.Uwzględniazależność:przyznanie
siędowiny(tak/nie)odwysokościkary(jeżelitaktoniższa,jeżelinietowyższa).Zob.R.M.Dawes,
FormalModelsofDilemmasinSocialDecisionMaking.InHumanJudgmentandDecisionProcess-
es:FormalandMathematicalApproaches,AcademicPress,NewYork1975,s.87-108.R.M.Dawes,
TheCommonsDilemmaGame:AnN-PersonMixed-MotiveGamewithaDominatingStrategyforDe-
fection,nORIResearchBulletin”1973nr13,s.1-12.
52
Zob.E.Ostrom,GoverningtheCommons:TheEvolutionofInstitutionsforCollectiveAction,Cam-
bridgeUniversityPress,Cambridge1990,s.8-12.
23
