Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dobrakluboweokreślanesąrównieżjakodobraspołeczne53.Charakteryzu-
jąsięnnierywalizacyjnością”54,awprzeciwieństwiedoczystychdóbrpublicz-
nych-możliwościąwykluczeniazkonsumpcji.Zewzględunaichcechyfizycz-
ne,mogątobyćdobraprywatne(zaspokajająceindywidualnepotrzebyobywateli
ifinansowanezeźródełprywatnych)lubzpowodupełnionychfunkcji(przede
wszystkimpolitykęspołeczną)dostępne,przeznaczoneifinansowane(bądźdofi-
nansowane)sądlagrypyobywateliześrodkówpublicznych-jakczystedobrapu-
bliczne55.Przykłademjestedukacja,opiekazdrowotnaalerównieżtransportzbio-
rowy56.Przesłankątakiegostwierdzeniajestjedenzwarunkówwyróżnianiadóbr
społecznych-współfinansowanieusługtransportupublicznegoprzezpasażera
iorganizatoratransportu(państwo,samorząd).
Wytwarzanieisprzedażdóbrpublicznychnazasadachrynkowychsprawia,że
cenymogąistotnieograniczaćichzakup.Niższecenymogąbyćzachętądoza-
kupujednychdóbriograniczaćpopytnainne.Przykłademjestpublicznytrans-
portzbiorowy(np.wmiastach-regionalnytransportkolejowy),którywskutek
dotowaniazwiększaswojąkonkurencyjnośćwzględemmotoryzacjiindywidual-
nej.Umożliwiatoograniczaniezaspokajaniapotrzebtransportowychzapomocą
motoryzacjiindywidualnejikosztyzewnętrznemobilności.Opróczcenyistnie-
jąinnenarzędziaoddziaływanianapopyt-prawne,administracyjne,edukacyjne.
Dobrapublicznecharakteryzująsięfizycznąniepodzielnością,cooznacza,
żeniemożnaichpodzielićnamniejszeczęści.Skutkujetobrakiemmożliwości
zaspokajaniaindywidualnychpotrzebzuwzględnieniempreferencjinabywców.
Wszyscyużytkownicymusządostosowaćsiędotegosamegostandardu(jakości)
oferowanegodobrapublicznego.Ponadtowysokiekosztytransakcyjneogranicza-
jąmożliwościwykluczaniazkonsumpcji,ajednoczesnakonsumpcjaniepowodu-
53
Wliteraturzewystępujeokreśleniedóbrspołeczniepożądanych(meritgood).Ichcechącharakte-
rystycznąjestto,żeichkonsumpcjajestbardziejkorzystnadlacałegospołeczeństwaniżwynikato
zjednostkowychpreferencjikonsumentów.Powodująwzrostjakościżyciamieszkańców.Zob.J.Black,
Słownikekonomii,Wyd.NaukowePWN,Warszawa2008,s.66.
54
J.M.Buchananzauważył,żedobrapublicznecharakteryzującesięnierywalizacyjnościąwkonsump-
cjidotycząokreślonejgrupy,któramożejekonsumowaćnaoptymalnympoziomie.Takągrupęnobli-
staokreśliłmianemklubu.Zob.J.M.Buchanan,Aneconomictheory...,s.1-14.Dotegozagadnienia
nawiązałrównieżM.Olson,którypotwierdził,żeczęśćdóbrpublicznychcharakteryzujesięrywali-
zacyjnością.Zob.M.Olson,TheLogicofCollectiveAction…
55
Zob.Leksykonpolityki…,s.45.
56
WostatnimokresiewniektórychmiastachwPolscepopularnestałosięwdrażanietaryfyzerowej
wkomunikacjimiejskiej,cooznacza,żefinansowanietransportupasażerskiegospoczywanajednost-
kachsamorząduterytorialnego.Pierwszymmiastemnaświecie,wktórymwprowadzonobezpłatną
komunikację(miejskąipozamiejską)byłoHasselt(Belgia1996r.),jednakwycofanosięzpomysłu
(2012r.),argumentująctowysokimikosztamifinansowymi.
24
