Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WykładI.Religiaineurologia
43
dlategorodzajugeniuszaczynnego,którytrafiadosłownikówbiograficz-
nych.Tacyludzienieograniczająsiędosamejkrytykiiniezadowalająsię
umysłowymujęciemjakiejśrzeczy.Ichmyśliwładająnimi;toteżwtłaczają
onije-nazłolubdobro-wswychtowarzyszylubwspółczesnych.Onito
właśniefigurująwstatystykachukładanychnapoparcieparadoksówprzez
Lombrosa,Nisbetaiinnych.
Przejdźmyterazdozjawiskreligijnychizajmijmysięmelancholią,
szczęśliwościąistanamipodobnymidotransu,jakoszczególnymiwy-
padkamipewnegorodzajuludzkiegodoświadczeniasięgającegoznacznie
dalej.Melancholiabowiemstanowimomentważnywkażdympełnym
rozwojureligijnym;szczęśliwośćwieńczywiarę,aopodobnychdotransu
wejrzeniachwprawdęmówiąwszyscymistycy.Mamyzaśprawotakpo-
stępować,ponieważmelancholiareligijna,bezwzględunasweszczegól-
neznamionareligijne,jestzawszemelancholią;szczęśliwośćreligijnajest
szczęśliwościąitransreligijnytransem.Należytylkopozbyćsiępoglądu
bezmyślnego,jakobyrzeczjakąśmożnabyłowyszydzićprzezumieszcze-
niejejwjednymrzędziezdrugimilubprzezujawnieniejejpochodzenia;
należywsądachowartościoprzećsięnawynikachdoświadczalnychina
jakościwewnętrznej.Któżzaprzeczy,żejeślichodzioujawnienieznamion
wyróżniającychmelancholiireligijnej,szczęśliwościitransówodinnych
odmiantychżestanów,zrobimytodużolepiejsumiennieporównującre-
ligijnezniereligijnymi,aniżeliniezaliczającreligijnychdożadnejzezna-
nychkategoriiitraktującjetak,jakbyznajdowałysiępozacałymporząd-
kiemprzyrodzonym.
Mamnadzieję,żedalszyciągtejksiążkipotwierdzitoprzypuszczenie.
Cosiętyczypsychopatycznegopochodzeniatyluzjawiskreligijnych,nie
powinnoonoanidziwićnikogo,anizbijaćztropu,choćbynawetwpew-
nychsferachuważanebyłozanajcenniejszyrodzajdoświadczenialudzkiego.
Żadenustrójniemożedostarczaćswemuposiadaczowiprawdycałkowitej.
Niemabodajmiędzynamitakich,którzypodjakimśwzględemniebyliby
słabsilubnawetwprostniezdrowi;abrakinaszenierazniespodziewanie
przychodząnamzpomocą.Wtemperamenciepsychopatycznymmamy
wzruszeniowość,będącąconditiosinequanonpostrzeganiamoralnego;
mamynapięcieiskłonnośćdodobitności,costanowiistotępraktycznej
mocymoralnej,iwreszcie-mamyzamiłowaniedometafizykiimistycy-
zmu,wynosząceinteresjednostkipozapłaszczyznęświatazmysłowego.
Cóżwięcdziwnego,żetenwłaśnietemperamentwprowadzajednostkę
wdziedzinęprawdyreligijnej,nakrańceświatazawszeniedostępnedlafi-
