Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wstęp
doświadczeniaduchowości.Niechodziłonamjednakozrekonstruowanie
jakiejśteorii,którauwolnibadanyprzedmiotodprzypisywanejmuprzez
interpretacyjnątradycjęniepoznawalnościiniejednoznaczności.Naszza-
miarjestowieleskromniejszy–chcemymówićodoświadczeniuducho-
wościdwomajęzykami:flozofiiliteratury.Zatemczęśćpierwszaksiążki
będziecharakteryzowałasięwiększymstopniemogólnościformułowanych
rozważań.Będziemywniejdążyćdoukazaniaflozofcznychzmagańzdu-
chowymi,czyliimmanentnymiprzeżyciamiczłowieka.Natomiastwczęści
drugiejbędziemyskupiaćsięnaanalizieliterackiegodoświadczaniadu-
chowości,czylijejartystycznychwizualizacjach.Wtensposóbzostanie
przerzuconyswoistyintelektualnymostpomiędzyogółemiszczegółem.
Przyjęliśmyrównieżzałożenieobezużytecznościtego,cozazwyczaj
wydajesięnajbardziejprzydatne,czylinierościmysobieprawadoudzie-
leniaodpowiedziwyjaśniającej,coznaczyduchowośćijejdoświadczenie
wpierwszejosobie.Podjęliśmyzatempróbęmówieniaoduchowościijej
doświadczeniu,którychjakoniewyrażalnychniedasięuchwycićnabazie
pojęciowegopoznania,alenieoznaczatozarazem,żeniemożnaonich
mówić.Trudnośćsprawiajednakto,codasięonichpowiedziećiwjaki
sposób.Niemożnazatemwpełniobjąćjęzykowodoświadczeniaducho-
wości,tymbardziej,że„tematcałkowicieogarniętytracinarazswójszeroki
zakresitopniejedorozmiarówpojęcia”9.
Wczęścidrugiejksiążkipiszemyprzedewszystkimopewnejistotnej
potencjiliteratury,któramanifestujesięwykraczaniempozajejwąskorozu-
mianąfunkcjępoetycką.Sprowadzasięonadochęciartystycznegouchwy-
ceniakategorii,któraodzawszebyłazwiązanazreligiąiflozofą.Chodzi
naturalnieoduchowość/ducha(pneumę).Natoswoisteliterackiepragnienie
zwróciłajużuwagęMariaPodraza-Kwiatkowska,któranapisałam.in.:
Sąbowiemtakżetakieokresy,kiedyliteratura(aprzedewszystkimtymrazempoezja)
stawiaprzedsobązadaniemaksymalne.Zbliżasię–pozostawiającsobiejednakowiele
większąswobodęwypowiedzi–doflozofi(zwłaszczadometafzyki)idoreligii.Próbuje
odpowiedziećnazasadniczepytaniagnębiąceludzkość:otajemniceegzystencji,za-
gadkębytu,istnieniepośmierci,oAbsolut,oBoga,oduszę[ł]10.
9
ZdaniemKarla-HeinzaBohreratwórczośćRobertaMusilacechują„ironiczny
sceptycyzmwobectego,coogólne,[ł]taryzykownanagłaskłonność,bymyśleć»hipo-
tetycznie«iodczuwać»niedomogęzwykłychgwarancji«”,copozwoliłoMusilowi–jak
twierdziBohrer–pisać„»całkiemprecyzyjnie«,alenieważącsię»nicinnegotwierdzić«”
(K.-H.Bohrer,Nagłość.Chwilaestetycznegopozoru,tłum.K.Krzemieniowa,OfcynaNauko-
wa,Warszawa2005,s.23–24).WypowiedźBohrerastanowiłaprzesłaniedlanaszejwypowie-
dzioduchowościijejdoświadczeniuwpierwszejosobie.
10
M.Podraza-Kwiatkowska,Wolnośćitranscendencja.StudiaiesejeoMłodejPolsce,
WydawnictwoLiterackie,Kraków2001,s.319.
