Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
piamsięzwłaszczanadrugiejsytuacji.Integralnośćpoznaniaodnosisięnie
tyledojegotreści,coraczejformy,chociażformapoznaniaistotniewpływa
najegotreść.Analizaflpoznaniaintegralnego”,związanegoztakimikom-
ponentamijakświadomość,uczucia,zmysły,intuicja,wyobraźnia,wyma-
gapodejściainterdyscyplinarnego.Chociażwyjściowąperspektywąmoich
rozważańjestperspektywaflozofczna,aściślej,estetykapragmatyczna,to
jednaknawiązujęrównieżdoinnychnurtówflozofcznychpodejmujących
zagadnienieestetyzacjisferypoznawczej,międzyinnymiwspółczesnejher-
meneutyki(MartinaHeideggeraiHansa-GeorgaGadamera)ifenomenolo-
gii(zwłaszczaMaurice’aMerleau-Ponty’ego),atakżedygresyjniedowyni-
kówpsychologiiineurobiologii.
Motywacjądopodjęcianiniejszychrozważańbyłospostrzeżenie,żepo-
znanienaukoweiflozofczne,chociażniezwykleważnedlarozwojuza-
chodniejcywilizacjiicieszącesiędużymuznaniem,jestjednakjednostronne
iniepełne.Ujegopodstawleżądualizmytypu:podmiot-przedmiot,teoria-
praktyka,umysł-ciało,rozum-uczucia,wnętrze-zewnętrzeitp.Problem
stanowikultywowanieflwiedzydlawiedzy”,wyrwanejzkontekstuludzkie-
godoświadczenia,atakżeprzeciwstawianieabstrakcyjnejmyślisferzezmy-
słowej,cielesnejiuczuciowej.Dziejekulturyzachodniejpokazują,żepostęp
naukowo-technicznyniezawszewspółgrazpełnymrozwojemczłowieka,
anierzadkodokonujesięjegokosztem.Działalnośćintelektualnaczęstopro-
wadzidorozbiciaintegralnościczłowieka(międzyinnyminaumysł-ciało,
rozum-uczuciaipodmiot-przedmiot),powodującodczuciepustki,wyob-
cowania,wyjałowienia,anawetlęku3.Doodczuciapustkiprowadzirównież
jednostronneoddawaniesiębezmyślnejrozrywce.Jednak,jakzauważaDe-
wey,towłaśniezbytnieoddaleniewytworówsztukpięknych,naukiikultury
odczłowiekapowoduje,że:flgłódestetycznymożeskłonićgodoposzukiwa-
niatego,cotanieiwulgarne”4.Sądzę,żepoznaniezogniskowanenarozu-
mieizarazemodłączoneodsferyestetycznejmożepogrążaćosobępoznającą
wsferzeiluzji.
Ideałścisłego,skoncentrowanegonarozumiepoznania,sięgakorzeniami
flozofistarożytnejGrecji,azwłaszczamyśliPlatonaiArystotelesa,którzy
podkreślali,żeduszarozumnajesttym,cowyróżniaczłowiekaspośródin-
nychistotżywych,iżeszczególnympowołaniemczłowiekajestżycierozum-
nepoświęconezwłaszczadziałalnościpoznawczej,doskonaleniumoralnemu
iaktywnościobywatelskiej.WujęciuPlatonaiArystotelesaduszarozumna
madostępdotegocoważne,absolutne,wieczne,niezmienne,ogólne,ko-
3flUpodstawprzeciwstawianiasobieumysłuiciała,duszyimateriilubduchaicielesności
zawszetkwistrachprzedtym,cożycieprzynieśćmoże.Takieprzeciwstawianieoznaczakur-
czeniesięiwycofywanie”,tamże,s.29.
4Tamże,s.9.
9
AdamMickiewiczUniversityPress©2022
