Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
10Złamacocha,czyliproblemyzinterpretacjąopowieściobuncieLeszka…
wXIIIw.,alenieobcebywałoonotakżebadaczom,którzydatowaliKronikę
wielkopolskąnadrugąpołowęXIVw.(ciczęstozakładaliistnieniezaginionych
partiirocznika).Niepozostajenicinnego,jakodrzucićteniedającesiępotwier-
dzićzałożeniawstępneiuznaćfaktprzynależnościrozdziału136dokroniki,do
którejzostałonwpisanywewszystkichznanychrękopisach,irozważyć,kiedy
mógłonpowstać,bezodwoływaniasiędoswobodniewykreowanych,nieist-
niejącychfragmentówźródeł.Skoroniemawystarczającychprzesłanek,by
wiązaćbadanypassuszRocznikiemkapitułypoznańskiej,trzebadokładnieprzyj-
rzećsięfundamentomhipotezy,żekronikazostałaspisanajeszczewXIIIw.27
PodstawądatowaniaKronikiwielkopolskiejnaczasykrólewskichrządów
PrzemysłaII(1295–1296)jestbardzoobszernyprzypis,którymczeski
historykiwydawcaźródeł,pijar,ojciecGelazyodśw.Katarzyny(świeckie
imionainazwisko:FelixJobDobner)opatrzyłpierwsząwzmiankęoLechitach
wwydanymprzezsiebiedrukiemw1763r.drugimtomiełacińskiegoprzekładu
szesnastowiecznejKronykičeskejVaclavaHajkazLibočan.Zkomentarzatego
wynika,żejużpoopublikowaniuw1761r.pierwszegotomuedycji,który
zawierałtłumaczeniewstępu(Prohemium)Hajkadojegokroniki,oczywiście
wrazzuwagamiwydawcy,Dobnerowizostałużyczony(„communicatus
mihiest”–tostwierdzenieDobnerajestwieloznaczne)czternastowieczny
kodekspochodzącyzbibliotekisędziego(pro-iudex)KrólestwaCzech,Jana
Hodiejovsky’ego,zmarłegow1566r.OjciecGelazystwierdził,żewwoluminie
tym,zawierającymteżkronikęMarcinaPolaka,znajdujesięwersjaKroniki
wielkopolskiej(BoguphaliEpiscopiPosnaniensisChronicaPolonorum),którąuznałza
pierwotniejsząodkopiiutworuzkodeksuwrocławskiego,wydanejdrukiem
porazpierwszyprzezFryderykaSommersbergaw1730r.28Powołującsięna
kodeksHodiejovsky’ego,Dobnerpostawiłtezę,żeeditioprincepskroniki
powstałanapodstawiemanuskryptuzepsutegowpóźniejszychwiekach
iinterpolowanego29.Odrazunależyzaznaczyć,żerękopis,którymiałzawierać
starsząwersjęutworu,niezachowałsięiniebyłznanynikomupozaojcem
Gelazym30,natomiastkodekswrocławski,którymposłużyłsięSommersberg,
istniejedodziś.ZawartywnimtekstKronikiwielkopolskiejjestzasadniczo
27ZnakomiteomówieniesporuoKronikęwielkopolską–W
.Drelicharz,Ideazjednoczeniakrólestwa
wśredniowiecznymdziejopisarstwiepolskim,Kraków2012,s.357–368.
28SilesiacarumRerumScriptoresaliquotadhucineditiquibushistoriaaboriginegentisadobitumusque
D.ImperatorisRudolphiII,t.2,wyd.F.W
.deSommersberg,Lipsiae1730,s.18–78.
29WenceslaiHagekaLiboczanAnnalesBohemorum,ebohemicaeditionelatineredditietquibusdamnotis
illustratiap.VictorinoaS.CruceeScholisPiisnuncplurimisanimadversionibushistorico-chronologico-criticis,
necnondiplomatibus,regenealogica,numaria,variiquegenerisantiquisveriincisismonumentisauctiap.Gelasio
aS.Catharinaejusdeminstitutisacerdote,parsII,Pragae1763,przyp.(d),s.7–8.Dobnerwspomniał
otymtakżewumieszczonejpowstępieodpowiedzinapolemicznezarzutyJohannaGottlobaBöhme
wodniesieniudojegokomentarzadopierwszegotomuedycjikronikiHajka(Lectoribenevolosalutem)
nastronachnienumerowanych.
30JeszczeAugustBielowskimiałnadziejęnaodnalezieniekodeksuwbibliotecejakiegośpraskiego
klasztoru–A.Bielowski,WstępkrytycznydodziejówPolski,Lwów1850,s.162.Okazałasięonapłonna.
