Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Próbaporównanialiteraturylat1990-2009zliteraturąokresumiędzywojennego
25
niewhistoriiliteraturywartościowań,alebranewcałościuzupełniają
sięisąbliskienaszymhierarchizacjom.
Jeśliprzeczuwamywynikkonfrontacjiniekorzystnydlanas,uczest-
nikówliterackiegożyciamijającychdwudekad,przywołajmyjeszcze
jedensystemusprawiedliwień.Jakośćirozległośćdorobkudanego
okresuniejestcałkowitąwinąlubzasługąaktywnościosóbwtych
latach.Przecieżproducenciznaczeńwkażdymokresieniesąwyi-
zolowanizdłuższychprocesów,większaichczęśćukształtowałasię
wcześniej,tworzyliwbezpośrednimkontakciezpoprzednimczasem.
Atenczasprzed1990rokiembyłraczejmarny.Sięgnijmypoocenę
osobykompetentnej,amożliwienajbardziejobiektywnej,boobserwu-
jącejpolskiedziejezzewnątrz.Otoniedawnadiagnozaznakomitego
historykaNormanaDaviesa,którynapytanieredaktoranZnaku”(nCzy
IIRPniebyłaabybogatsza,jeślichodziowyrazswoichideiwkultu-
rze,literaturzeniżIIIRP?”)odpowiedział:
ObywateleIIRPniemielidoświadczeniażyciaprzezwielelatwsystemie
totalitarnym,któreodcisnęłoswojepiętnoiwyjałowiłoźródłatwórczości
PolakówwPRL.DrugaRzeczpospolitatobyłświatnowoczesny,otwar-
tynaprądyimody,któreprzybywałyzzagranicy.(...)WPRLwkażdej
dziedziniebyłyoficjalnepreferencje.Cenzuramiałaplantego,copowinna
propagować.Byłtookreswyciskającysiłytwórcze,mokrykocnałożony
nagłowę5.
Niecowięcośmielenizapytajmyowartośćzjawisk,którewydająsię
podobnewobudwudziestoleciach.CzypoecinbruLionu”dorównują
skamandrytom?JakwypadaŚwietlickiwzestawieniuzmiędzywojen-
nymWierzyńskim,jakPodsiadłozTuwimem,aKoehlerzLechoniem
lubIwaszkiewiczem?Czytrochępóźniejsi,czołowipoeci:Wojciech
WenceliTomaszRóżyckidorównujądebiutującymposkamandrytach
Przybosiowi,CzechowiczowiiMiłoszowi?Ajaktojestwśródpisarek?
CzyOlgaTokarczuklubMagdalenaTullinapisałydzieładorównujące
NocomidniomDąbrowskiej?Jeśliodpowiedźniejesttwierdząca,to
współczesnymwypadakibicowaćimznadzieją,żeprowadządzien-
nikimożenawetprzewyższająceznanenamjużdiariuszeDąbrowskiej
iNałkowskiej.Czywkrytyceibadaniachliterackichpostępjestza-
5
Pokolenia.ZNormanemDaviesemrozmawiaMarcinŻyła,nZnak”2009,nr5,
s.43-44.
