Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.Celewpolitycezagranicznej
11
Oczywiście,identyfikacjacelów,odracjistanuczyinteresównarodowychpo-
czynając,napotykanaszczególnetrudnościwtedy,gdyorganprowadzącypolity-
kępaństwaniestosujetakichterminówalborobitorzadkolubniezupełnietrafnie,
jakbyquasi-politologicznie-iwtedybadaczmusiteformułyitreściidentyfikować,
ustalaćnapodstawieźródeł,zpełnąświadomościąryzyka,oczymnawszelkiwy-
padekpowinieninformowaćczytelnika.Klasycznyprzykład:Machiavelliterminu
nracjastanu”niestosował,chybagonawetnieznał,leczjegotekstywyczerpujązna-
mionadefinicyjnetegopojęcia,zawierająjegodefiniens,coskłaniawieluautorówdo
omawianiaracjistanuwujęciuMachiavellego9.
Identyfikowaniecelówwpolitycezagranicznejwymagauwzględnieniapro-
cesudecyzyjnegowrządzie,którypowinienkierowaćsięprawem(wtym-pra-
wemmiędzynarodowym)iwłaściwieoceniaćpołożeniepaństwa.Zwyklewymaga
teżuwzględnianiajaknajpełniejszegoiaktualnegokontekstuprowadzeniapolity-
ki.Niewystarczyposzukiwanieibraniepoduwagęuwarunkowań10,trzebabadać
sprzężeniezwrotne,łączniezoddziaływaniamiprowadzonejpolitykinaczynniki
warunkujące.Zależnieodźródełiliteraturykontekstprocesuprowadzeniapolityki
analizujemyzwykorzystaniemdanychbiograficznychdecydentów,ocenystopnia
rozpoznaniaprzeznichzagranicznychpartnerówipotencjalnychalborzeczywistych
przeciwników,badaniaorganizacjiwsparciaeksperckiegoorazsłużbydyplomatycz-
nej,wiedzyoprocesienarodotwórczymorazzwiązanychznimideologiach,odno-
towującfunkcjękonfliktuspołecznego,zmianyspołecznej,znaczeniamodernizacji,
przemianwgospodarceifinansachpublicznychpaństwawokreślonympołożeniu
światosystemowym,okolicznościkonstruowaniasojuszów,funkcjonowaniaworga-
nizacjachmiędzyrządowychetc.,naproblematycekontroliparlamentarnejibudowy
nowoczesnego,demokratycznegopaństwapraworządnegokończąc(albomożeod
tegozaczynając).
Obydwajwspółautorzy,MarekKornatpiszącyoepocewcześniejszejiAndrzej
Friszke-opóźniejszej,wskazalinatecele,którezdołalizidentyfikowaćnapodsta-
wiedostępnychźródeł,literaturyiswegopodejściametodologicznego.Oczywiście,
politykaokresumiędzywojennegojestwliteraturzelepiejrozpoznana,aprzyrost
polskichźródełniejestjużwielki,podczasgdybudowaniesyntetycznejocenypo-
litykiokresuliczonegood1989r.znajdujesięnaetapiepionierskim.Udałoimsię
jednakprzedstawićwysuwanecelepolitykizagranicznej.Każdyztekstówtejksiąż-
kijestważny,choćwskutekobjętościowychograniczeńnieuwzględniliśmywielu
wątków,np.piszemytylkookluczowychorganizacjachmiędzynarodowych.
*
*
*
9Mówiłotymw1915ipisałw1924r.F.Meinecke,DieIdeederStaatsräsoninderneurenGe-
schichte,red.W.Hofer,R.OldenburgVerlag,München1957,zwł.s.29-75.CytowanywyżejBeard,
piszącoracjistanu,takżenawiązywałdoMachiavellego,ponieważopierałsięnaMeineckem.R.Polin,
LeconceptdeRaisond’Étatavantlalettred’aprèsMachiavel,w:R.Schnur(red.),Staatsräson.Studien
zurGeschichteeinespolitischenBegriffs,Duncker&Humblot,Berlin1975,s.27-42.
10nUwarunkowaniapolitykizagranicznej”stanowiączęstywstępnyprzedmiotanalizpolitykiza-
granicznejwpolskiejliteraturzeprzedmiotu.Uwarunkowaniadecyzjimogąbyćutożsamianezprzes-
łankamiwyboru(celu).
