Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ocelachwpolskiejpolitycezagranicznej1918/1919-1939
17
międzynarodowy,którydlaEuropyŚrodkowo-Wschodniejmiałniewątpliwie
obliczepokojunwersalsko-ryskiego”5.
Polskaobroniłaswojąniepodległośćitymsamymsystemwersalskiprzetrwał
pierwszągroźnąpróbęsił,gdyżwwypadkupolskiejklęskinadWisłąrunęłybyjego
podstawyprzynajmniejwEuropieŚrodkowo-Wschodniej.Obronieniewłasnegopań-
stwabyłoniemałymdokonaniemwłasnym,którepowiodłosiębezwiększegowspar-
ciaczynnikówzewnętrznych.
Wzgodnymdyskursiegłównychkierunkówpolskiejmyślipolitycznejwystępo-
wałoprzekonanieopotrzebiemożliwiesilnejPolskijakoniezbywalnegokomponen-
turównowagisiłwEuropie.Abytozadaniewypełnić,państwopolskiemiałograć
rolęczynnikastabilizacjiregionalnejizachowaniaterytorialnegostatusquo.
OdrodzonaPolskapowróciładopolitykimiędzynarodowejjakoeuropejskiepań-
stwośredniejwielkości,mającesięzmagaćzcywilizacyjnymzapóźnieniemipełne
kontrastówspołecznych,zpowodulicznychsporówterytorialnychskłóconezwięk-
szościąsąsiadów,aponadtoborykającesięztrudnymdorozwiązaniaproblemem
aspiracjipolitycznychmniejszościnarodowych.Usytuowanawnowej,przebudowa-
nejnEuropienarodów”,stanowiłaintegralnączęśćsystemuwersalskiego,zbudowa-
negonagruncietraktatówpokojowych,zawartychwlatach1919-1920,orazPaktu
LigiNarodów.Byłtojednaksystemwydatnieniestabilny.
SlawistafrancuskiLouisEisenmandowodził,żePolskaodrodziłasięjako
państwo,któreniemogłostaćsięmocarstwem,leczniebyłozarazemnpaństwem
małym”ipodporządkowanymwielkimmocarstwom6.Oscylowaławięcmiędzysta-
tusemmocarstwaapołożeniempaństwamałego,będącegoprzedmiotempolityki
międzynarodowej.
PolacynadwyrazskuteczniewykorzystalipróżniępolitycznąwEuropieŚrodko-
wo-WschodniejpoWielkiejWojnie-zdołalistworzyćpaństwośredniepodwzglę-
demterytorialnym,aleniemożliweokazałosięzbudowanieefektywnejntrzeciej
siły”-międzyNiemcamiaRosją.Realiazewnętrznetaksięjednakukształtowały,
żezbudowanieregionalnegosystemusojuszówbyłozadaniemarcytrudnym.
nBardziejniekorzystnegopołożeniageograficznego,niżmanowaPolska,nie
możnasobiepoprostuwyobrazić”-wyznałpublicznieministersprawzagranicz-
nychAleksanderSkrzyński7.Miałoczywiścienamyślidwaościennemocarstwa
(NiemcyiRosję)jakosąsiadównowejRzeczypospolitej.Dwanzdegradowanemo-
carstwa”-żądneodwetuipragnącezburzeniaładuwersalskiego-stanowiływielki
problem8.
5Szerzejnatentematmojeprzemyślenia-M.Kornat,Traktatryskiapodstawypolskiejpo-
litykizagranicznej(1921-1939),w:S.Dębski(red.),Zapomnianypokój.Traktatryski.Interpretacje
ikontrowersje90latpóźniej,CentrumPolsko-RosyjskiegoDialoguiPorozumienia,Warszawa2013,
s.365-407.ZnaczeniepokojuryskiegozpunktuwidzeniageopolitycznegoładumiędzywojennejEu-
ropypodkreśliłJerzyBorzęcki,Pokójryski1921rokuikształtowaniemiędzywojennejEuropyWschod-
niej,PolskiInstytutSprawMiędzynarodowych,Warszawa2012.
6L.Eisenman,LaquestiondeTeschen,nLaViedesPeuples”1920(Paris),t.1,s.837.
7A.Skrzyński,OgólnepołożeniepolitycznePolski,nPrzeglądWspółczesny”1924,t.8,s.3.
8SformułowanieAndreasaHillgruberawjegoksiążceDiegescheiterteGroßmacht.EineSkizze
desDeutschenReiches1871-1945,Droste,Düsseldorf1984.
