Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ocelachwpolskiejpolitycezagranicznej1918/1919-1939
19
lattrzydziestychXXw.onPolsceA”inPolsceB”.Niewątpliwiesłabypoziom
industrializacjiiograniczonypotencjałgospodarczypaństwautrudniałyprzede
wszystkimodgrywanieroliinicjatoratakczyinaczejpojętegoblokunMiędzy-
morza”wEuropieŚrodkowo-Wschodniej,któregostworzeniupolskamyślpo-
litycznadobyIIRzeczypospolitejpoświęcałanaderdużąuwagę.Gospodarka
polskamiałaniewieledozaoferowaniapaństwom,którewtakimblokuchciano
widzieć.Byłagospodarkąpaństwarolniczego-podobniejakgospodarkatych
państw(zwyjątkiemznacznieuprzemysłowionejCzechosłowacji).
2.Ustrójwewnętrzny-możeonsprzyjaćstabilnejiefektywnejpolitycezagra-
nicznej,możeteżjednakosłabiaćjejmożliwości.Napewnoniestabilnośćustro-
jowanPolskiprzedmajowej”niesprzyjałaoptymalizacjipolitykizagranicznej,
alenpomajowy”autorytaryzmwznacznymstopniuodsunąłspołeczeństwood
udziałuwżyciupublicznym,wtymodwpływanianapolitykęzagranicznąwłas-
negopaństwa.Niemniejwydajesię,żeautorytarnyzwrotustrojowyprzyniósł
politycezagranicznejwięcejkorzyściniżstrat.
Czynnikizewnętrzne:
1.Pierwszorzędneznaczeniemiałzewnętrznygeopolitycznyukładsił,wjakim
przyszłofunkcjonowaćodrodzonejPolsce.Czynnikwoliludzkiejniemógł
zmienićpołożeniapaństwamiędzydwomanastawionymiodwetowomocar-
stwamiościennymi.TotalitarnaRosjaSowieckaitotalitarneNiemcy(od1933r.),
starałysiępodporządkowaćsobiepaństwopolskie.Od1922r.miałomiejsce
ograniczonewspółdziałanieobydwuwielkichsąsiadówprzeciwPolsce,czemu
krespołożyłonrozejściesięichdróg”wroku1933,aletylkonasześćlat.Niemcy
uzależniałynormalizacjęstosunkówzeswoimwschodnimsąsiademodrewizji
granicy,naconiemógłsięzgodzićżadenrządpolski.BolszewickaRosjanie
wysuwaławprawdzieroszczeńterytorialnych,alenieukrywałaswychdążeńdo
zburzeniaładuwersalskiego,jakowzniesionegobezjejudziałuiprzeciwkoniej.
Leninorzekł,żejesttonniesłychany,rabunkowypokój”11.
2.PrzyszłoPolsceOdrodzonejfunkcjonowaćwwyjątkowoniestabilnymsystemie
międzynarodowym.Byłaonaintegralnymogniwemładuwersalskiegoinawet
jegozwornikiem,cozgodniestwierdzilipolitycytakróżnijakLeniniChurchill12.
Odprzetrwaniategosystemuzależałjejlos.Rozpadkoalicjizwycięskichmo-
carstwententy,wycofaniesięStanówZjednoczonychzudziałuwLidzeNarodów
istanogólnejdestabilizacjiEuropyŚrodkowo-Wschodniejsprawiły,żeprzyszłość
ładuwersalskiegoprzedstawiałasięodpoczątkuproblematycznie.LigaNarodów
jakopierwszapowszechnaorganizacjamiędzynarodowanarzeczbezpieczeństwa
przyniosładuże,aleniespełnionenadzieje.NarodowepaństwanowejEuropy
Środkowo-Wschodniej,skłóconewswychdążeniachpolitycznychibroniącekon-
sekwentnieswojejekskluzywnierozumianejsuwerenności,cierpiałynandeficyt
bezpieczeństwa”.Wdobieobowiązywaniasystemulokarneńskiego(1925-1936)
Polskabyłaniewątpliwiepaństwempołożonymnaperyferiacheuropejskiego
11Cyt.zaH.Batowski,Międzydwiemawojnami1919-1939.Zaryshistoriidyplomatycznej,Wy-
dawnictwoLiterackie,Kraków1988,s.405.
12Zob.P.Wandycz,Zdziejówdyplomacji,Polonia,Londyn1988,s.7.
