Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
KazimieraLis
diabelskimnarzędziem,porzuciłświatizostałzakonnikiem,anastępniepustelnikiem,
abypolatachumartwień,jakdawnimalarzeikon,namalowaćobrazNarodzenieChry-
stusa,porażającywszystkichbijącymodniegoświatłemświętości.Opowieśćkończą
znamiennesłowaartysty-mnichaotalencie,jakodrogocennymdarzeodBoga,opraw-
dziwejsztuce,którawartajestwszelkichofiar,kierowanedosyna:
Утебяестьталант;талантестьдрагоценнейшийдарБога,-непогубиего.[...]Спасай
чистотудушисвоей.Ктозаключилвсебеталант,тотчищевсехдолженбытьдушою.Друго-
мупроститсямногое,ноемунепростится5.
Słowatezawierająwyraźneprzesłanie,wskazówkędlaartysty:ratujczystośćswej
duszy;dotegozobowiązujecięwrodzony,otrzymanydar-talent,zktóregobędziesz
rozliczanysurowiej,niżci,którzygonieposiadają,przezsamegoBoga.Niemniejjed-
nak,zdanieninnymwielezostaniewybaczone,alejemuwybaczoneniebędzie”wkon-
tekściecałegoporównania,wktórymbohaterrozwijaswojąmyśl,możnainterpretować
równieżwrelacjiopozycjinartysta-świat”,nartysta-tłum,czerń”:ludzieniewybaczą
wybrańcomtego,cowybaczaćnawykliinnym,donichpodobnym.
AutorPortretuniezrezygnowałzesztuki,nratowałczystośćswejduszy”,modliłsię,
umartwiał,azarazemzchorobliwymprzecieżuporemkontynuowałniemaldoostatnich
dniżyciapracęnadswoimnpoematem”,wktórymnmartwedusze”pospólstwamiały
zmartwychwstać,staćsięnżywymiduszami”.Jednakżenieznajdowałjużzadowolenia
wsamymakcietworzenia.
Byćmożepoczułsięteżodciętyodkorzeni,człowiekiembeztożsamości,bezdom-
nymczłowiekiemdrogi;jestwielesygnałówtegorodzajuwjegoSpowiedziautorskiej.
NazbytoddaliłsięodbaśniowejUkrainydzieciństwailatmłodzieńczych,nawetnie
wspominałoniejwswoichwyznaniach.Drugazaśojczyzna,którejoddał-amożeza-
przedał?ototeżbywałposądzany-swójgeniusz,potraktowałagojaknieczuła,urażona
macocha.
Ostatnielatażyciapisarza,tenmniejznanyokresjegodziałalności,naświetliłanam
niedawnowswejksiążce„Wybranefragmentykorespondencjizprzyjaciółmi”.Oideo-
wychposzukiwaniachMikołajaGogola6AnnaKościołek,sięgającwszakżegłębiejdo
biografiiautoraowegokontrowersyjnegodzieła,wokółktóregonagromadziłosiętyle
niejasnościwpoświęconejmuliteraturze.Badaczkaanalizujejewkontekścienbiogra-
fiiduchowej”pisarzaodczasu,kiedywroku1837zamieszkałnadłużejwRzymie,
doostatnichdnijegożycia.Ponieważspuścizna,niemała,Gogolazostatnichdziesię-
ciulat-Wybranefragmenty,Spowiedźautorska,RozmyślaniaoBoskiejLiturgii(Раз-
мышленияоБожественнойЛитургии),Testamentduchowy(Духовноезавещание),
(Предсмертныезаписи)7-macharakterwyraziściereligijny,badaczkasięgnęłapo
5ПолноесобраниесочиненийHиколаяВасильевичаГоголя,т.2,Москва1884,s.58,59.
6A.Kościołek,„Wybranefragmentykorespondencjizprzyjaciółmi”.OideowychposzukiwaniachMi-
kołajaGogola,Toruń2004.
7
Zob.:Выбранныеместаизперепискисдрузьями(s.35),Авторскаяисповедь(s.279),Размышления
оБожественнойЛитургии(s.323),Правиложитиявмире(s.390),Отехдушевныхрасположениях
инедостаткахнаших,которыепроизводятвнассмущениеимешаютнампребыватьвспокойном
состоянии(s.396),Искусствоестьпримирениесжизнью(s.407),Осословияхвгосударстве(s.413),
Изписем,набросковизаписныхкнижек(s.419),Молитвы.Духовноезавещание,предсмертныезаписи
(s.438),[w:]Н.В.Гоголь,Духовнаяпроза...
