Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie.AmerykaŁacińskauprogutrzeciegostulecia…
11
centralizmie,zdrugiejzaśnapływających,modernizacyjnychideiliberalizmu
idemokracji.
WiekXXcharakteryzowałsiępostępującymróżnicowaniemstrukturyspołecznej
zrosnącąroląklasyśredniej,rozwojempartiiistowarzyszeńpolitycznych.Umac-
niającawpływpolitycznyizdobywającawładzęklasaśredniazajmowałamiejsce
wstrukturzespołecznejiprzejmowałasposóbfunkcjonowaniatradycyjnychelit.
Dużywpływnakształtowaniekulturypolitycznejwywierałyideekorporacjonizmu,
którewodróżnieniuodmarksowskiejteoriikonfliktuspołecznego,wskazywałyna
harmonijnyrozwójrelacjipomiędzykapitałemipracą,opierającysięnasolidary-
zmiespołecznymwramachtradycyjnychstruktur,jak:rodzina,sąsiedztwo,parafia,
wspólnotareligijna,grupazawodowaitd.Koncepcjapaństwaopierałasięnaist-
nieniuzintegrowanego,solidarnegospołeczeństwaiwspółpracypomiędzyrządem,
właścicielamikapitałuaklasamipracującymi.Korporacjonizmstanowiłalternatywę
wobecliberalizmuisocjalizmu,zasadzającsięnazakorzenionychwtradycjilatyno-
amerykańskiejwartościachspołecznychireligijnychzcentralnąroląelitipaństwa.
Wlatach30.XXwiekupowstałyróżnegotypuorganizacjezwiązkowe,repre-
zentująceinteresywarstwpracujących.Rozwijałsięruchrobotniczy,któregozalążki
powstałyjużwlatach60.XIXwieku.Domaganiesięprawimiejscawstrukturze
społecznejbyłoprzyczynąmasowychruchów,wystąpieńzbrojnychirewolucji(Haiti,
Dominikana,Nikaragua,Peru,Boliwia,Meksyk).Braływnichudziałmiejskie
warstwyrobotnicze,radykalnewarstwyśrednie,aleprzedewszystkimchłopi,doma-
gającysięreformyrolnej.Okazałasięonajednakbardziejinstrumentemkontroli
ipacyfikowanianapięć,niżoczekiwanych,rzeczywistychzmianspołecznych.Kryzys
gospodarczylat30.osłabiłtradycyjnąoligarchięispowodowałdojściedowładzy,
przyszerokimpoparciurobotnikówrolnychimiejskich,nowychpopulistycznych
elitrządzących,któregłosiłyideenacjonalizmu,etatyzmuirównościspołecznej.
Przywódcypopulistyczniobjęliwładzęwlatach30.i40.wMeksyku,Argentynie
iBrazylii,zaśwwieluinnychkrajachregionupowstałypopulistyczneruchypoli-
tyczne.Konfliktspołecznywpływałnaadoptowanieeuropejskiejlewicowejmyśli
politycznej.Rozwijałysięnurtysocjalistyczne,komunizm,anarcho-syndykalizm,
trockizm.Oryginalnymlatynoamerykańskimdorobkiemmyślilewicowejbyłonowe
ujęcieproblemupołożenialudnościautochtonicznejwPeruprzezJoséCarlosa
Mariátegui(1895–1930).8Mariáteguiwskazałnaspołeczno-ekonomicznycharakter
8JoséCarlosMariáteguijestautorempierwszejanalizystosunkówspołeczno-ekonomicznych
wAmeryceŁacińskiej,zawartejwwydanychw1928r.Siedmiuesejachinterpretującychrzeczywistość
peruwiańską–7ensayosdeinterpretacióndelarealidadperuana,EmpresaEditoraAmauta,Lima1996.
MariáteguibyłzałożycielemPeruwiańskiejPartiiSocjalistycznej(1928)orazPowszechnejKonfederacji
RobotnikówPeru(1929).
