Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie.AmerykaŁacińskauprogutrzeciegostulecia…
9
republiki.Republikańskicharakterrządówmiałjednakcharakterformalnyidekla-
ratywny.Nieistniaławówczasżadnainfrastrukturapaństwowa,aspołeczeństwa
AmerykiŁacińskiejnieposiadałydoświadczeniawsprawowaniusamodzielnejwładzy.
Deficyttenzaowocowałdługotrwałymchaosem,niestabilnościąrządówikonflik-
tamiwewnętrznymi,wktórychprzybrakuspójnejkoncepcjirozwojupolitycznego
ispołecznegościerałysiędwietendencje:konserwatywnailiberalna,zaśuwładzy
zmieniałysięrządyautorytarne,wojskowe,demokratyczneicywilne.Ostatecznie
dominującątendencjąokazałsiępowrótdotradycyjnegoautorytarnegocentralizmu.
WywalczonaniezależnośćodKoronyhiszpańskiejnieprzyniosłatakżezasadniczych
zmianwistniejącejstrukturzeistosunkachspołecznych.Indiańskaludnośćauto-
chtonicznaisprowadzanizAfryki,ażdopołowyXIXwieku,niewolnicypozostawali
namarginesieżyciaspołecznego.4Dominowałatendencjapolitycznakonserwująca
korporacyjneprzywilejeielitaryzm,bowiemwarstwakreolskiejoligarchiiziemskiej
byłajedyną,wnowychrepublikach,wykształconąizdolnąpokierowaćsprawami
rozwojugospodarczegoipolitycznego.WXIXwiekuokrzepłakreolskaarystokracja,
narodzilisięrodzimicaudillosipowstałyarmienarodowe.Wprowadzeniesilnego
przywództwauzasadniałapotrzebaustabilizowaniasytuacjiiuśmierzeniakonfliktów.
Utrwalałsięsystemprezydenckizszerokimiuprawnieniamiwładzywykonawczej
wosobieprezydentaiosłabionąpozycjąwładzyustawodawczejorazsądowniczej.
Prezydentposiadałwyjątkowekompetencje,którewzmacniałyjegoautorytet,jak:
ogłaszaniestanuwyjątkowegowpaństwie,zawieszanieiczęstezmianykonstytucji,
sprawowaniewładzyzapomocądekretówzmocąustawy.Szczególnąrolęwkształ-
tującychsięsystemachpolitycznychzajęłaarmia,któraobokwładzywykonawczej,
ustawodawczejisądowniczejstanowiła„czwartyfilarwładzy”wpaństwie,aktywnie
wpływającnajegofunkcjonowanie.Fasadowerepublikidemokratycznepraktykowały
patrymonializmiklientyzmwładzypolitycznej,caudillizmwojskowyiautorytarny
prezydencjalizm.Formowałysięrepublikibezobywateli,zaśzasadarównościogra-
niczałasiędonielicznychczłonkówspołecznościlatynoamerykańskich.
Kulturępolitycznąniepodległychpaństwkształtowałynowe,napływające
główniezEuropy,ideologieidoktryny,jak:liberalizm,pozytywizm,nacjonalizm,
socjalizm,komunizm,doktrynachadecka,socjaldemokratyczna.Począwszyod1870
rokudokońcastulecia,dominowałpozytywizm,zaadoptowanyprzedewszystkim
4A.ColomerViadel,ProblemasconstitucionalesdelascomunidadesindígenasenIberoamérica(¿oserá,
talvez,alrevés?),[w:]A.ColomerViadel,CrisisyreformasenIberoamérica¿…ylarevolución?,Colección
Amadís,Valencia2002,s.210–219;J.GómezIzquíerdo,M.E.SánchezDíazdeRivera,Laideología
mestizante,elguadalupanismoysusrepercusionessociales.Unarevisióncríticadela“identidadnacional”,
Puebla2011.
