Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
pomocąktóregoMichelsonbadałprędkośćświatławprostopadłychkierunkach,skraca
się(!)podwpływemruchu.Okazałosię,żecałkiemsłusznie,jednakdopieroteoriaEin-
steinapozwoliławytłumaczyćwystępowanietegoefektu.
102020Konsekwencjeszczególnejteoriiwzględności
Einstein,zrozważańoenergiiipędzieświatławywnioskował(1905r.),żeniemapo-
wodu,dlaktóregoprędkośćświatłaniemiałabybyćstała–niezależnieodruchuobser-
(wstosunkudoobserwatora)czaspłyniewolniej(jednostkaczasusięwydłużawsto-
sunkudopomiaruwDnaszym”układzie,aodległościwkierunkuruchuwzględnego
skracająsię).
WzórE=mc2pojawiłsięjakorozwinięcietychwniosków:energiaimasasąrów-
noważne,sątodwieDformy”tejsamejmaterii.Fotonyniosąenergię,alezatrzymane
niemająmasy;ujemnyelektronijegoantycząstka(dodatnipozyton)anihilują,gdysię
spotkają:całamasazamieniasięwenergiędwóch(lubtrzech)fotonów.Wsyntezieter-
mojądrowejjąderheluzjądramiwodoru,małyubytekmasyprzemieniasięwogromną
energięwyzwolonąwtejreakcji.
Oczywiście,zasadawzględnościdziałaDobustronnie”:nam,naperonie,wydajesię,
żetopociągporuszasię(awnimspóźniająsięzegary),apodróżnymwpociąguwy-
dajesię,żetodworzecucieka(izegarstacyjnysięspóźnia).Niemawięcwyróżnionego
układuodniesienia:wszystkieukładyporuszającesięwzględemsiebiezestałąprędko-
ściąsąrównoważne.
Kilkalatpóźniej(1916r.)Einsteinpostawiłpytanie,czyzasadatadotyczyrównież
układówporuszającychsięruchemprzyspieszonym.Innymisłowy,czywwindziepo-
trafimyrozróżnićruchprzyspieszonywindyodnagłejzmianyprzyciąganiaziemskiego.
Tak,potrafimy!Otóżprzyspieszeniewindyjestwpionie,natomiastprzyciąganieziem-
skieskierowanedośrodkaZiemi.Nibyniedużaróżnica,aledwierzuconekulkibędąsię
Równanieogólnejteoriiwzględnościjestzaskakującoproste,aletylkopozornie.
Wrzeczywistości,jakmówipolskifizykikosmolog,ksiądzprof.MichałHeller,jestwtym
równaniu10tys.składników,zktórychznamytylkokilka.
102030Fizykaifilozofia
JużArystotelesumieściłswojąFizykęzarazpoZachęciedofilozofii:fizykaodzawsze
oddziaływałananasząwizjęoświecie.Rewolucjakopernikańskajesttegoprzykładem.
AlepodobnejrewolucjidokonałEinstein–nietylkoZiemianiemożebyćpunktemod-
niesienia,alerównieżSłońce.Niemawkosmosiewyróżnionegoukładuodniesienia.
Innekonsekwencjefilozoficznedwóchteoriiwzględnościsąjeszczebardziejzaska-
kujące.Ograniczonaprędkośćświatłaoznacza,żeniemożemypoznaćgranicWszech-
9Podobniewwodzieprędkośćfalpozostajestała,niezależnieodruchuobserwatoraczyźródła,ale
wtymprzypadkumamymaterialnyośrodek,wktórymfalesięrozchodzą;dlafalelektromagnetycznych
ośrodkiemjestpróżnia.
12
