Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
StanisławGajda:Współczesnapolskaprzestrzeńdyskursywna
strzeniąspołecznąwnaukachhumanistycznychispołecznych,m.in.w:filozofii,
socjologii,psychologii,historii(por.pojęciekręgówkulturowych)(por.REWERS
1996).
Swoistościąeuropejskiejkulturywtraktowaniuprzestrzenijestobse-
sjageometryzacyjna(podważonadopieroprzezteorięchaosu)orazdzielenie
przestrzeni,szatkowanieprzezodgradzanieizamykanie,tj.zadomawianiesię
wprzestrzeniachograniczonych(europejskihorrorvacui‘lękprzedprzestrze-
nią’).Natomiastwmentalnościchińskiejwidaćlękprzedprostą(umożliwiającą
szybkieporuszaniesię,agdziejestszybkość,tamjestteżzło),stądarchitekturę,
malarstwoipismochińskiecechujeobecnośćkrzywizn,zaokrągleń.Zkolei
wumysłowościhinduskiejniebyt,próżniainicośćłącząsięzdobrem,aosiąg-
nięcieprzezmedytacjęnpustkiwewnętrznej”stanowizapowiedźbłogiegopo-
łączeniaznirwaną.
Ozwrocieprzestrzennymjakonowejorientacjibadawczejlokowanejwra-
machmegazwrotukulturowegomożnamówićodlat70.XXw.Jegowłaściwe
narodzinyłączysięzgeografiąkulturowąinowąkonceptualizacjąprzestrzeni
społecznej.Przestrzeńdanejgrupyspołecznejstanowiużytkowanyprzeznią
obszar,zktórymwiążesięokreślonysystemwiedzy(wartości,przekonań,reguł
zachowań).Dziękitejwiedzyidentyfikujesięonaztymobszarem(zob.WALLIS
1990:13).Wytworzeniesięprzestrzenijestrezultatemspecyficznieumiejscowio-
nychpraktykkulturowych,zintegrowanychdziałańiprocesówobejmujących:
a)praktykigospodarczo-ekonomiczne,b)organizacjęprzestrzeniuwarunkowa-
nąłademspołecznym,c)reprezentacjęsymboliczną(znaki,kody,dyskursy).
Przestrzeńspołecznamawięcwymiary:niesemiotycznyisemiotyczny.Tym
samymzwrotprzestrzennyspotkałsięzezwrotemdyskursywnym.
Tanowakoncepcjaprzestrzeniniesprowadzajejtylkodoterytorialności
orazpojemnikaztradycjami.Przestrzeniemającharakterrealno-wyobrażeniowy
orazsymboliczny.Widaćichprofilowaniejakokrajobrazówideologiczno-
-dyskursywnych.Podkreślićnależyzłożonośćidynamicznośćwieluprzestrze-
ni,ichnierównomiernąsymboliczność,nakładaniesię,tworzeniesiękontrprze-
strzeniitp.(zob.BACHMANN‑MEDICK2012:356).
Zwrotprzestrzennywykazujeodpornośćnaodmaterializowanie(widocz-
newzwrociejęzykowym),niezrywazrealnym.Wskazujenanowezogni-
skowania,krystalizacjewujmowaniurzeczywistości.Podkreśla,żepercepcja
jednostkowaispołecznaprzestrzeni,tj.tworzeniesięjejobrazuumysłowego,
dokonujesięzudziałeminformacjiorzeczywistościorazwieluczynnikówpsy-
chosocjokulturowych.Człowiekdoświadczaświata,wtymprzestrzenispołecz-
nych,wramachśrodowiskowych.Kontekstowośćtekstówkulturystałasiędziś
dominującąfigurąmyślowąrefleksjifilozoficzno-naukowej.
19
