Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
PijarscypisarzewokresieOświecenia
Onimtakże,czylioKonarskim,napiszeTeofilLenartowicz:
Strasznytomusiałbyćówwiekminiony,
Szaleństwemmożnych,swawoląpijaną,
Kiedyjednemuledwienamiliony,
Odwagimędrcanagrodęprzyznano.
Medalwybityztymstrasznymnapisem,
AliśćdębowyKonarskiegosława.
(wierszZłoteserce)
Możnaprzywołaćaż13utworówpoetyckich,napisanychna
cześćsamegotylkoKonarskiego.To,cozapoczątkowałwśród
pijarówKonarski,owocowałonaróżnesposobyiwróżnychdzie-
dzinach.FranciszekKsaweryDmochowski,pijar,wSztucerymo-
twórczejnapisał:
Leczwsztuceniebezpiecznejodlewaniawierszy
Tenmusibyćostatnim–ktoniebędziepierwszym.
Właśnieon,obokFilipaNeriuszaGolańskiego,TadeuszaNo-
waczyńskiegoiLudwikaOsińskiego,należydoczołowychprzed-
stawicieliteoretykówliteraturyepoki.Ześrodowiskapijarskiego
wywodzisiętakżejedenzpierwszychpolskichpowieściopisarzy
DemetriuszKrajewskiorazOnufryKopczyński,autorpierw-
szejgramatykijęzykapolskiego.Zdecydowanajednakwiększość
wśródpijarskichliteratówtworzyłautworywmiaręprzeciętne.
Niewielewśródnichtekstówwspaniałychcodoformyliterac-
kiej.Wszystkieniemalnosząznamionaepoki,wktórejpowsta-
ły,przenikajedużyładunekdydaktyzmuimoralizatorstwa.
Trafiająsięjednakwyjątki,zwłaszczawśródutworówocharak-
terzekonfesyjnymorazwśródpasterskichwierszymiłosnych,
częstozewzględunapodejmowanątematykęzaskakujących
iśmiałych,choćionezaprawionebywająproblematykąinspiru-
jącącałąliteraturęosiemnastowieczną,toznaczyreformowaniem
społeczeństwaiinstytucjipaństwowych.Znajdziemypośródnich
takżewspaniałewyznaniawiary,dużągrupępanegirykóworaz
utworysatyryczne,którychostrzewymierzonejestnajczęściej
wzachowaniaipostawylibertyńskie.
Pamiętamtwejmądrościkrólu,wyrokzłoty:
Żewkąciemiałeśszukaćutajonejcnoty.
(F.Wykowski,NajjaśniejszemuPanuswemu...)
