Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
poszczególnychzachowańdziecka,zwłaszczawzakresiekompetencjispołecznychikomunikacyjnych,
braćpoduwagęwystępowanietrudnościwkontekściecałościowegofunkcjonowaniadziecka.
Naprzykładdziecko,któremanifestujeopóźnieniawzakresiemowy,alektórewyrażapozytywne
emocje,utrzymujedobrykontaktwzrokowyistosujewcześniegestyprawdopodobnie,niebędzie
budziłotakwieleobaw,jakdziecko,którepozaopóźnionymrozwojemmowyaktywnejdemonstruje
opóźnieniewinnychsferach(Bishop,Luyster,Richler,Lord,2008).Niemniejrozstrzygnięcie,czy
dziecko,uktóregostwierdzonodwielubtrzytrudnościrozwojowe,maASD,czyjestopóźnione
wrozwoju,aleniewspektrum,czymieścisięwgranicachtypowegorozwoju,pozostajedla
klinicystówwdalszymciągutrudne.
Zachowaniapowtarzane,monotonne,ichograniczonyrepertuar(
repetitiverestrictedbehaviors
–RRBs)występująumałychdzieciotypowymrozwoju.Naprzykładmotorycznestereotypie,takie
jak:kopanie,machanie,uderzanie,kołysanieipodskakiwanie,obserwujesięuneurotypowychdzieci
wpierwszymrokużycia,szczególniewwieku24–42tygodni.
Dzieciwwiekuponiemowlęcymiprzedszkolnymmanifestujązachowaniatypukompulsywnego,
np.naleganienaniezmiennośćwichrutynachi/lubśrodowisku,powtarzanieokreślonychdziałań
naprzedmiotach.Najwyższaczęstotliwośćiintensywnośćzachowańtegotypuwystępujeudzieci
wwieku24–36miesięcy,późniejsąonerzadsze.NatomiastudziecizASDwieleztychtendencji
zczasemsięnasila.
UdziecitypowosięrozwijającychRRBsmającharakterbardziejspołecznywporównaniuztymi
samymizachowaniamiudziecizASD.Dziecineurotypoweczęściejwłączajądonichinneosoby,
copowodujeteżwiększąelastycznośćrepertuaruzachowań,wprzeciwieństwiedodziecizASD,
preferującychraczejzachowaniapowtarzaneniżinterakcjezinnymi(Bishop,Luyster,Richler,
Lord,2008).
DziecizASDkomunikująsięgłównielubwyłączniewceluregulowaniazachowańinnychosób
–kiedychcąocośpoprosićlubcośodrzucić.Brakjestkomunikowaniaskierowanegonazwrócenie
czyjejśuwaginaprzedmiotczyzdarzenie.TendeficytstanowicharakterystycznącechędlaASDinie
jestsymptomatycznydladziecizopóźnieniamirozwoju.WporównaniuzdziećmizDDdziecizASD
prezentująsłabsząwymianęspojrzeń,spędzająmniejczasunawspólnymzaangażowaniuwjakąś
aktywnośćiwykazująwięcejtrudnościwpodążaniuzaobiektemzainteresowaniainnejosobyprzez
patrzenietam,gdzietaosobapatrzy,lubwkierunku,którywskazuje.Inaczejujmując,dziecizASD,
któreniewymieniająspojrzeń,niepodążajątakżezaczyimśspojrzeniemlubinnąwskazówkąoraznie
inicjująwspółdzieleniauwagi(Wetherby,2006).
PrócztegodziecitewporównaniuzdziećmizzespołemDownalubtypoworozwijającymisię
manifestujądeficytywzakresieorientacjinabodźcespołeczne(wołaniepoimieniu,klaskanie),alenie
nabodźceocharakterzeniespołecznym(grzechotka,zabawka„wyskakująca”zpudełka)(Leekam,
Lopez,Moore,2000).
DziecizASDmająteżtrudnościwnabywaniukonwencjonalnychisymbolicznychaspektów
komunikowaniasię.LiczbaijakośćstosowanychgestówsąudziecizASDograniczone.
WprzeciwieństwiedodziecizzaburzeniamirozwojumowyczydeficytamisłuchudziecizASDnie
kompensująbrakumowyprzezstosowanienaprzykładgestówwcelukomunikowaniasię
(pokazywanie,wskazywanie,machanie,skinieniegłową),aleposługująsięgłównietakimisposobami,
jak:prowadzenie,ciągnięcieimanipulowanieczyjąśręką.Wmiejscekonwencjonalnegoznaczenia
komunikowaniasiędziecizASDmogąrozwijaćniewłaściwezachowania,takiejaksamookaleczenie
sięczyagresja(Wetherby,2006).
Podczasgdydeficytywstosowaniugestówjakosposobukomunikowaniasięsącharakterystyczne
dladziecizASD,istniejewiększezróżnicowaniewtejgrupiewzakresieposługiwaniasięmową.
WporównaniuzdziećmizDDudziecizASDznaczącoczęściejpojawiasięatypowafonacja,np.piski,
pomrukiczykrzyki(Wetherby,2006).
Brakspontanicznej,różnorodnejzabawyzudawaniemjestkolejnącechądiagnostycznąwedług
DSM-IV.DziecizASDwykazująznaczącedeficytywzakresiezabawysymbolicznej(czylistosowania
wyobrażonychdziałańnaprzedmiotach)imająograniczoneumiejętnościwzakresiezabawy
funkcjonalnej(stosowanieprzedmiotówzgodniezichfunkcją).Wzabawachkonstrukcyjnych
(budowaniezklocków,układaniepuzzli)dziecizASDfunkcjonująnatomiastnapodobnympoziomie
(lubwyższym)cotypoworozwijającesiędziecilubdziecizDDnatymsamymetapierozwoju
wzakresiemowyczynnej(Wetherby,2006).
WbadaniachlongitudinalnychprzeprowadzonychprzezA.Wetherbyiwspółpracowników(2004)
wceluzidentyfikowaniasygnałówostrzegawczychdlaASDwporównaniuzopóźnieniemrozwoju(DD)
analiziepoddanonagraniawideozbieranewciągudrugiegorokużyciaw3grupachwyodrębnionych
spośród18dzieci:ASD,DDiTD(
typicaldevelopment
–dziecineurotypowe,prawidłoworozwijające
się).
ZnacząceróżnicewykrytopomiędzydziećmizASDiDD/TDwnastępującychsygnałach
ostrzegawczychobserwowanychwzachowaniach:
