Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MariaJanoszka
UniwersytetŚląski,Katowice
Dwiekoncepcjeironii–
RichardRortyiFriedrichSchlegel
RichardRorty,zmarłyniedawnoprzedstawicielamerykańskiegoneoprag-
matyzmu,stałsięwostatnichdekadachXXwiekujednymznajintensywniej
dyskutowanychfilozofów,zyskującnawetmianoenfantterriblewspółczesnejfi-
lozofii.Kontrowersyjnośćjegopoglądówiostentacja,zjakąrozprawiałsięzpod-
stawowymiproblemamifilozoficznymi,opatrującjenajczęściejetykietąbezza-
sadności,prowokowałyjegopolemistówdostawianiamuzarzutówrelatywizmu,
nihilizmu,nieodpowiedzialności,anawetantyintelektualizmu1.Potężnykaliber
działwytoczonychprzeciwkoprofesorowifilozofiinaUniwersytecieStanforda
świadczyjednakoznaczeniujegostanowiskawewspółczesnejmyślinietylko
filozoficznej,aletakżepolitycznejiliteraturoznawczej-pisanejędrnym,poto-
czystymstylemksiążkineopragmatystyurastajądzisiajdorangijednychznaj-
ważniejszychrefleksjinadkulturąponowoczesną.
Rortyczynipodstawąswojejfilozofiiprzekonaniaantyfundamentalistyczne
iantyesencjalistyczne.Kontestująctradycyjny,wywodzącysięjeszczeodPlatona
modelfilozofiijakoposzukiwaniadrógprowadzącychdopoznaniaistotyrze-
czy,człowiekaiwszechświata,jednorodnejprawdy,uznajeowąprawdęzaludz-
ki,językowykonstrukt,niemającyżadnegometafizycznegouzasadnienia.Wtej
optyceprawda,jakpiszeAndrzejSzahaj,njestrezultatemspołecznejmediacji
1BraktumiejscanaszczegółowereferowaniezastrzeżeńpodadresemRorty’ego,ograniczę
sięzatemjedyniedokrótkiegorozwinięciazarzutuantyintelektualizmu,brzmiącegodośćzaska-
kującowkontekścietakznacznegonaciskufilozofanaintelektualnąprzecieżpostawęironizmu.
KomentującstanowiskoRorty’egowobecograniczeńinterpretacjitekstuliterackiego,Stefan
Collinipisze:nChoćpolemikiRorty’egozfilozofiąsąbardzobłyskotliwe,ajegokrytykakultu-
rypobudzadomyślenia,wantyesencjalizmieautoraZwierciadłanaturydosłuchujęsiępewnej
nuty,którąmożnazrozumiećjakoantyintelektualną.Zakrespytań,które»my,pragmatyści«
uważamyzabezcelowe,jesttakszeroki,żegrozizawężeniemhoryzontówintelektualnychdo-
ciekań”.(S.Collini:Interpretacjaskończonainieskończona.W:U.Eco,R.Rorty,J.Culler,
Ch.Brooke-Rose:Interpretacjainadinterpretacja.Red.S.Collini.Przeł.T.Biedroń.Kraków
2008,s.24-25).
