Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dwiekoncepcjeironii…
19
izamykasięcałkowiciewobrębietego,cowłaściwewspólnocieludzkiej,wtym
teżsensiejestonaraczejwytwarzananiżodnajdywana”2.Odrzuceniepoglądu
oistnieniujakiejśzasadybytu,esencjirzeczyczynaturyludzkiejwiążesię
zprzyjęciemnominalistycznegoihistorycystycznegopunktuwidzeniawopisie
rzeczywistości,którytoopisbynajmniejnierościsobiepretensjidobyciajedy-
nymprawdziwym.Kryteriumprawdziwościczyteżadekwatnościopisudorze-
czyRortyodrzucajakozupełniebezprzedmiotowezewzględunametaforyczną
naturęjęzykaizastępujejekryteriumużyteczności,podkreślająctymsamym
rolękontekstuwinterpretacjiioceniekonkretnychzjawisk.Tazmianakryte-
riumocenmadwawymiary:terapeutyczny,pozwalającynauwolnieniesięod
ciężarutradycyjnychproblemówfilozoficznych,orazkulturowy,mogącystano-
wićpunktwyjściadokorzystnychtransformacjiwrelacjachspołecznych3.
WażnymskładnikiemteoriiautoraFilozofijakozwierciadłanaturyjesttak-
żejegoprzekonanieoprzygodnościjaźnijakostrukturyniesprowadzalnejdo
jakiegośprawdziwegoijedynegojądra.Podobniejestwwypadkujęzyka,poza
którynniesposóbwyjść[…]iodnaleźćmetasłownik,którywjakiśsposób
uwzględniałbywszelkiemożliwesłowniki,wszelkiemożliwesposobyodczuwa-
nia”4-językniejestmniejlubbardziejdoskonałymnarzędziemumożliwiają-
cymzbliżaniesiędoprawdy,gdyżtęprawdękonstruuje,anieodkrywa,stanowi
więcjedynądostępnączłowiekowirzeczywistość.TezyterozwijaRortywwy-
danejw1989rokuksiążcePrzygodność,ironiaisolidarność,doktórejbędęsię
wniniejszymtekścieczęstoodwoływać,itoonastaniesiępunktemwyjściado
porównaniakoncepcjiironiiwujęciuamerykańskiegoneopragmatystyoraznie-
mieckiegofilozofawczesnegoromantyzmu-FriedrichaSchlegla.
Cowartepodkreślenia,samaepokaromantyzmustajesiędlaRorty’ego
punktemodniesieniawwielumiejscachjegopracy.Filozofwprowadzawątki
romantycznewobrębswychodczytańkształtowaniasięhistoriipoglądówna
podmiotowośćiindywidualizmjednostki,charakterystycznychprzedewszyst-
kimdlaniemieckiegoidealizmuprzełomuXVIIIiXIXwiekuorazfilozofów
tzw.szkołyjenajskiej,doktórejpozabraćmiAugustemWilhelmemiFriedri-
chemSchleglaminależałrównieżNovalis,LudwigTieckiWilhelmHeinrich
Wackenroder.Rortydośćczęstoodwołujesiędotejepokiwrozdziałachoprzy-
godnościjęzykaijaźni,traktującromantyzmjakomomentuświadomieniasobie
przezfilozofówowejprzygodności.ZaistotnypunktzwrotnywhistoriiEuro-
py,ukazującywpełnymświetleprzypadkowośćfaktówhistorycznych,uznaje
Rortyrewolucjęfrancuską,któradoprowadziładogwałtownegoprzemieszania
izachwianiauświęconegotradycjąukładusił,znaczeńiwartościorazukazała,
nżeniemalzdnianadzieńmożnazmienićcałysłownikstosunkówspołecznych
2A.Szahaj:Ironiaimiłość.NeopragmatyzmRichardaRorty’egowkontekściesporuopost-
modernizm.Wrocław1996,s.18-19.
3Ibidem,s.16-17.
4R.Rorty:Przygodność,ironiaisolidarność.Przeł.W.J.Popowski.Warszawa2009,s.18.
