Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Alegoryzacjapogańskiegodorobkustarożytności
Fortunniejszybyłjęzyk,botenidziśmiły
Takzawżdytrwalszyowocdowcipuniżsiły
2
.
19
Wprzeciwieństwiedogreki,którazachowałaciągłośćrozwojowądodziś,łacina
poupadkuRzymustraciłastatusjęzykajakiejkolwiekspołecznościetnicznej,ewoluując
wuprzednichprowincjachrzymskichkuformomjęzykównarodowychokreślanychjako
romańskie.Alezwiązekchrześcijaństwazantykiemnieograniczałsiędojęzyka.DKościół
chrześcijańskijużwVw.zaaprobowałcałedziedzictwoliteraturyhelleńskiej,mimoże
niosłoonozsobąobcą,jeszczeniezupełniewymarłąideologiępogańską,wcześniebowiem
dostrzegłipotrafiłwykorzystaćwielkiładunekliteraturyantycznejdopełniejszegopropa-
gowaniaiobronynowejwiary”
3
.
Zachowaniuprzydatnego,niesprzecznegozzasadamichrześcijaństwadorobku
kulturystarożytnej,zwłaszczafilozofiiiliteratury,służyłametodaświadomejalegoryzacji,
tj.symbolicznegotłumaczenianiechrześcijańskichelementówcywilizacjinapotrzeby
chrześcijaństwa.PrzyswajanochrześcijaństwudorobekPlatonaiArystotelesa,doktórych
teolodzybędąsięodwoływaćprzezcałeśredniowiecze.Zwolennikiemtakrozumianej
alegoryzacjiantycznejfilozofiibyłOrygenes(ok.185-254),wychowanywhellenistycznej
Aleksandriiijedenztwórcówtamtejszejszkołyteologicznej.Wswychpracachkładłnacisk
naalegorycznąinterpretacjętekstówfilozofiistarożytnej.Uznałsymbolicznetłumaczenie
Arystotelesa,aletakżeprzedchrześcijańskiegoprzecieżStaregoTestamentuzaantycypację
istotywiaryzapoczątkowanejprzezChrystusa.Podejścietokontynuowaliwciągucałego
średniowieczanajwięksiteologowieześw.AugustynemzHippony(354-430)iTomaszem
zAkwinu(ok.1224lub1225-74)naczele.NawetwodległejGruzjiorazArmeniifilozof
iteologzXIw.JoaneCzimczimelizwanyPetrycymDwswymstosunkudorelacjichrześci-
jaństwazfilozofiągreckąnietylkootwarłdrogępojmowaniamożliwościichzbliżenia,
lecznawetdeklarował,żetakiezbliżeniejestkonieczne.DlaPetrycegoPlatonineopla-
tonicybylibliskowiecznejprawdyoporządkurzeczywistości.Uznałstudiowanieichfilo-
zofiizaniezbywalnedlachrześcijan.Cowięcej,uważałzastosowneinterpretowanieBiblii
wświetleneoplatońskiejfilozofii”
4
.Oczywiściewykluczonebyływszelkieantycznepoglądy
ateistyczne,jakiereprezentowalinp.KsenofaneszKolofonu,KrycjaszczyTeodorAteista.
Kościółprzejąłteżscentralizowanysystemrzymskiejorganizacjipaństwowej,który
idealniepasowałdoadministracjikościelnej.DKościółChrystusa-pisałniegdyśangielski
historykEsméWingfield-Stratford-byłrównieżKościołemRzymu,itakdokładniezostało
chrześcijaństwoprzeszczepionenarzymskisystemorganizacyjny,żetrudnodziśpowie-
dzieć,gdziekończysiędominiumChrystusa,arozpoczynaudziałCezara”
5
.
Wkroczeniechrześcijaństwanaterenyspozadawnychprowincjirzymskichbyło
nowymijakżeistotnymstadiumrozwojuEuropy.Rzymwprowadzałswącywilizacjędzięki
silepolitycznej,wspieranejmilitarnieiekonomicznie.TymczasemKościół,choćwpóźniej-
szejfazieśredniowieczauciekałsiędonawracaniamieczem,przynajmniejwpierwszej,
decydującejpołowietejepoki,dokonywałpodbojówgłówniewświadomościludzkiej.
2
J.Kochanowski,ORzymie,w:idem,Fraszki,Wrocław2004,s.102.
3
O.Jurewicz,Historialiteraturybizantyńskiej,zarys,Wrocław1984,s.57.
4
L.Gigineishwili,IoanePétritsisPrefacetoHisAnnotatedTranslationoftheBookofPsalms,w:GeorgianChristian
ThoughtandItsCulturalContext,ed.T
.Nutsubidze,C.B.Horn,B.Lourié,BooksOnline,t.II,Brill2015,s.194.
5
E.Wingfield-Stratford,TheHistoryofBritishCivilization,London1932,s.58.
