Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
EPOKANIETYLKOWSTECZNA
TowówczasjegodominacjabyłaDbardziejrzymskaniżkiedykolwiekwswymduchuscen-
tralizowanejdyscypliny,absolutnegopodporządkowaniawszystkichswychwyznawców
StolicyApostolskiej[ś].Stanowiłotoideał,któryGrzegorzWielkiijegonastępcynieprze-
rwaniewnichpodtrzymywali.[ś]LecztoimperiumCezaraDuchabyłotworemsubtelniej-
szymniżdawnyimperializmnarzucanysiłą.Grzegorzniemiałlegionówanijednejkohorty,
któramogłabywesprzećjegopolitykęekspansji[ś].Jegoszturmbyłskierowanyprzeciw
umysłomtych,którychchciałzdobyć,ibyłatobitwa,wktórejbezbronnośćmęczenników
mogłaosiągnąćwięcejniżwolaMariuszaczyCezara”
6
.
Kościółnielekceważyłteżdorobkuantycznejsztukiiarchitektury,choćniewiele
zeświątyństarożytnychwykorzystywałwcelachsakralnych:niesprzyjałatemuarchitek-
turawnętrzposzczególnychobiektów,przeznaczonadoskładaniaofiarinieprzewidująca
udziałuwiernychwnabożeństwach.Wszystkozależałojednakodpodejściaidecyzjilokal-
nychhierarchów,którzymogli,aleniezawszechcieli,nadawaćpogańskimświątyniom
nowefunkcje.Toteżprzypadkiniszczeniadawnychświątyńbądźpoprostupozostawiania
ichwruinieprzezchrześcijańskichneofitówwydająsięliczniejszeniżpróbyichadaptacji
donowejwiary.Natomiastdoświadczeniearchitektury,zwłaszczarzymskiejizwłaszcza
wzakresiebudowypotężnychmurów,stropówiłuków,zostaniewykorzystaneirozwinięte
najpierwwarchitekturzeromańskiej,apośrednio,choćwinnymjużstylu,odnajdziemyje
wgotyku.
Ogólniepanowałazasada,byprzyswajaćwszystko,conieantagonistyczne,zpod-
stawamiwiarychrześcijańskiej,ajednocześniekontynuowaćschrystianizowanątradycję
łacińskąnajpierwnadawnychterytoriachprowincjirzymskich.WówczastoDEuropa
Zachodniazostałapoddanaiskierowananatorysystematycznegostosunkudożycia,lite-
raturyireligii,stosunkuukształtowanegoprzezwczesnychOjcówKościoła.NaZacho-
dziefuzjachrześcijańskiejiklasycznejfilozofiistworzyłapodstawyobyczajowościśrednio-
wiecznejisymbolicznejinterpretacjiżycia.Zasprawąśw.Augustynamyślplatońska
ichrześcijańskastałysięnierozdzielne:trwały,ujednoliconyporządekgreckiegouniversum
otrzymałchrześcijańskikształt,naturastałasięsakramentem,symbolicznymobjawieniem
prawdyduchowej.Literaturaklasycznazostaławyposażonawtensamsymbolizm,egze-
getycznylubobjaśniający;metodynajpierwzastosowanewstosunkudoBibliirozszerzono
jakoogólniejszązasadęnapiśmiennictwoklasyczneiświeckie.Alegorycznylubsymbo-
licznystosunekdorzeczywistości,jakiznajdujemyuWergiliuszajakoprzedchrześcijań-
skiegoprorokaiwjegoEneidziejakoepickiejopowieściowędrówceduszyprzezżycie
doraju(Rzymu),należydotejsamejtradycji,coalegorycznakoncepcjaDantegowjego
własnejwędrówceoddanejwBoskiejkomedii”
7
.
PostabilizacjinowejwiarynaobszarachbyłegoImperiumRzymskiegomisjonarze
rozpoczęlidziełoszerzeniawiarynaziemiachpogańskich.TotuKościółzetknąłsięzinnym
niżantykgrecko-rzymskibarbarzyńskimdziedzictwemnowychludówśrodkowej,północ-
nejiwschodniejEuropy.Należałoprzytymunikaćnadmiernejrewolucjiwświadomości
nawracanych,utrzymaniaichwprzekonaniu,żeniewszystkozichtradycjiulegaeliminacji
zchwiląchrystianizacji.GrzegorzIWielki(de.540-604),wysyłającmnichaMelitiusado
6
Ibid.,s.48.
7
WesternLiterature,w:TheNewEncyclopaediaBritannica.Macropaedia-KnowledgeinDepth,t.XX,Chicago-
London-Toronto1975,s.1099.
