Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nihonbunkaron,Nihonjinron
31
koncepcje,jak:chū(lojalnośćwobecpana,takżecesarza),giri(poczucieobowiązku)
czyon(długwdzięczności).KulturęjapońskąnazwałaDkulturąwstydu”,wktórejzachowa-
nieczłonkówspołeczeństwakierowanejestobawąprzedwstydem,aniepoczuciemwiny,
którezkoleidecydujeozachowaniachludzizZachodu.Dodam,żezgodniezdanymi
z1989rokujapońskiewydanietejksiążkizostałowznowione146razyisprzedanewilości
2,3milionaegzemplarzy!
Generalnie,dorozważańzaliczanychdonurtuNihonjinronpowróconopodkoniec
lat60.XXwieku.Autorzyzastanawialisięwnichprzedewszystkimnadtym,dlaczego
Japończycytakszybkozdołalinietylkoodbudowaćzrujnowanykraj,alejużw1973roku
stalisiętrzeciągospodarcząpotęgąświata.Oczywiściebranopoduwagęwpływwładz
okupacyjnych,narzuconereformydemokratyzacyjneiinwestycjezzewnątrz,aleprzyczyn
japońskiegocudugospodarczegoszukanotakżewtradycyjnychinstytucjachicechach
odróżniającychJapończykówodinnychnarodów.Anależałydonichnp.zdyscyplinowanie,
hierarchia,umiejętnośćpodporządkowaniasięcelomgrupyiwypracowywaniakonsensusu.
Możnawymienićtukilkaprac,wtymtakżeksiążkicudzoziemców.AntropolożkaNakane
Chie(1926-2021)wpracyTateshakainoningenkankei(1967,Stosunkimiędzyludzkie
wwertykalnychukładachspołecznych;wjęzykuangielskimjakoJapaneseSociety,1970)
zaszczególnieważnącechęspołeczeństwajapońskiegouznałahierarchicznestosunkimię-
dzyludzkie.Wspołeczeństwiewertykalnymjednostkanależydogrupy,wktórejobowiązują
ściśleokreślonezależnościzwiązanezwiekiem,płcią,wykształceniemczyfunkcją.Tezależ-
nościodróżniająJapończykówodhoryzontalnychspołeczeństwzachodnich,wktórych
generalnieobowiązujązasadyrówności.
PsychoanalitykDoiTakeo(1920-2009)wpracyAmaenokózó(1971,Struktura
amae;wjęzykuangielskimjakoTheAnatomyofDependence,1973)analizujezłożonepoję-
cieamae,któremożnaprzetłumaczyćjakoDzależnośćodinnych”,Dbraksamodzielności”,
aktóreodnosisięgłówniedozależnościdzieckaodmatkiiwrodzonegopragnieniabycia
hołubionymidopieszczanym.Doiuważa,żejesttocharakterystycznacechakolektywnych
zachowańJapończyków,którzyprzezcałeżycieszanująharmonijnewspółżyciewramach
grupy.Miejscematkiwdorosłymżyciuzajmująinni,przeważnieciowyższymstatusie
społecznym.
Specjalistawzakresienaukspołecznych,AmerykaninEzraVogel(1930-2020),
wpracyJapanasNumberOne:LessonsfromAmerica(1979;wjęzykujapońskimjako
Japanazunanbāwan.Amerikaenokyókun)chybajakopierwszyużyłokreśleniaDjapoński
cud”wkontekścierozwojugospodarczegoJaponii.Uznałm.in.,żebyłotomożliwerównież
dziękicechomcharakterystycznymspołeczeństwajapońskiego,takimjakprzynależność
dogrupyiwspólnedziałaniewniejdlaosiągnięciawytyczonegocelu.
Nadkulturąjapońskąijejcechamiszczególnymizastanawianosiętakżewlatach80.
ipóźniej,kiedyJaponiazaczęłaborykaćsięznowymiproblemamiwewnętrznymi,głównie
społecznymi,wynikającyminajpierwzgwałtownegowzrostugospodarczego,anastępnie,
odlat90.,zdługotrwałejrecesji.Dotegodoszłyproblemyzwiązanezestarzejącymsięspo-
łeczeństwemiglobalizacją.SzczególniedużonatematJaponiiiJapończykówpisałpisarz
ShibaRyōtarō(1923-1996),m.in.wwielokrotniewznawianym,sześciotomowymzbiorze
esejówzatytułowanymKonokuninokatachi(1986-1996,Kształttegokraju).Trzebawspo-
mniećtakżeopracachmatematykaFujiwaryMasahiko(ur.1943),aszczególnieoKokkano
