Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Oczamikolonizatorówikolonistów.Eksploatacjazasobówprzyrody
37
wista(aniekiedyurojona)obfitośćzłotaisrebrawróżnychmiejscach,któraskłaniałakon-
kwistadorówdoprzedzieraniasięprzeznajdzikszeinajbardziejniegościnneobszary,miała
równieżwczasachkoloniistanowićosilegospodarki,przedewszystkimkoloniihiszpań-
skich,apóz
,niej,inaznaczniemniejsząskalę,koloniiportugalskich,gdzieodkrytojedopiero
uproguXVIIIw.(BassolsBatalla1977,s.35;Chołaj1995,s.191).Metaleszlachetneoraz
perłyzprzybrzeżnychwódMorzaKaraibskiego,diamentyzWyżynyBrazylijskiejiinneka-
mienieszlachetne(andyjskieszmaragdy)byłynajbardziejwartościowymiprzedmiotamieks-
portuzkoloniidometropolii.IchuzupełnieniembyływysokocenionewEuropie(zewzględu
nabarwęi/lubaromat)gatunkidrzew(m.in.paubrasil,czylibrezylka–Caesalpiniacoriaria)
rosnącewlasachwybrzeżaorazniektórezamieszkującejezwierzęta(papugi,małpy).
Wmiaręrozwojugospodarczegokoloniiimetropoliilistasurowcównaturalnychnadających
siędobezpośredniejeksploatacjiwydłużałasię,obejmującnoweichrodzaje(miedz
,,cynę,
ołów,rtęć),różneprzyprawy,żywice,barwniki(m.in.koszenilę)
6
,ziołalecznicze,korędrze-
wachinowego,niewyprawioneskórydzikichzwierzątitp.
Alternatywądlaeksploatacjidrogocennychkopalin(tamgdzieichniebyłolubgdzie
złożaokazałysięmizerne)orazinnychzasobówbyławystępującawobfitościziemia.
Wkorzystnychwarunkachklimatycznychorazdziękitaniej(niewolniczej)sileroboczejza-
pewniałaonazróżnicowaneprodukty(zarównomiejscowe,jakiimportowane,nieznane
wcześniejwAmerycekultury)orazwystarczającowysokieplony,abyuzyskaćdużezyski
zichsprzedaży.Środowiskoprzyrodniczezapewniałoteżkolonistomniczymnieskrępowane
możliwościhodowlibydła(nieznanegowAmeryceprzedprzybyciemEuropejczyków)na
rozległychnaturalnychpastwiskach.
Tylkoniektóretereny,obiecującepodwzględemgórniczymi(lub)atrakcyjnepod
uprawyidlahodowli,odkrytopodczaswstępnejpenetracjiNowegoŚwiata,aiteznano
dośćpobieżnie.Nawciążniewystarczającepoznanieprzyrodyijejzasobów(jeszczepo
trzechstuleciachgospodarowania)zwracałuwagęHumboldt,piszączironią:Ðsąludzie,
którzyuważają[...],żedlazbadaniadanegoobszaruwystarczy,gdyprzewędrujągowe
wszystkichkierunkachwojskaizwabienispekulacjamihandlowymiEuropejczycy,wska-
zująctymsamymnapotrzebębadańwarunkującychpomyślnyrozwójgospodarkikolonii
(Humboldt1959,s.464).
Wieleinnychobszarów,potencjalnieatrakcyjnychzewzględunawaloryśrodowiska
przyrodniczego,długopozostałoniezauważonych,aoniektórych,przypadkowoodwiedzo-
nychprzedlaty,jużzapomniano.Zdarzałosię,żedoponownegoichÐodkryciamusiały
upłynąćdziesiątkiczysetkilat.NiektórezasobynaturalneNowegoŚwiataprzezdziesięcio-
lecianiemiałyżadnejwartości.Zyskiwałyjąistawałysięwielkimbogactwemwrazzrozwo-
jemwiedzyitechnologiipozwalającychjewykorzystać.Takbyłozropąnaftową,rudami
żelazaiboksytami,wktóreAmerykaŁacińskajestbardzozasobna.Winnychprzypadkach
5
ZnamiennyjesttuapelwygłoszonyprzezPizarradojegokompanów,głodnych,zmęczonychizniechęconychdo
wszystkiego,wodpowiedzinarozkazpowrotudoPanamyzwyspy,naktórejczekalinaposiłki.ÐTowarzyszeiprzyjaciele,po
tejstronie[liniinarysowanejnapiasku]panujenędza,głód,mozółiulewnydeszcz.Potamtejstroniespotkająwasprzy-
jemności.PotejstroniewracamydoPanamyibiedy,potamtejstronieudajemysiędoPeruistajemysiębogaci(cyt.za:
Molenda2007,s.38).
6
OwadDactylopiuscoccusżerującynaopuncji_ważne,idodziśniezastąpione,z
,ródłonaturalnegoczerwonego
barwnikaobardzoszerokimzastosowaniu.
