Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
PRZYRODAIJEJWIZJE
Czasamijednak,gdyÐczarne,poszarpanechmuryspływałyszybkopogórachod
szczytóważprawiedoichpodnóża,podziwdlaprzyrodyustępowałpoczuciuchwilowego
zagrożeniazjejstrony.ÐNieożywionetworynatury_skały,lód,wiatriwoda,wszystkieze
sobąskłócone,leczwszystkiesprzysięgłeprzeciwczłowiekowi_panowałytuniepodzielnie
(Darwin2008,s.262).
WśródformacjiroślinnychNowegoŚwiatanajwiększąpowierzchnięzajmująwilgot-
nelasyrównikowerozciągającesię,zprzerwami,odpołudniowegoMeksykupopółnocny
skrajNizinyLaPlaty.Amazońskaselwa(selva)wrównikowympasieAmerykiPołudniowej
jestnajwiększymnaziemizwartymobszaremwystępowaniategotypulasów.Villarejo
(1979),wybitnyperuwiańskiznawcaAmazonii,wswymdzielepoświęconymtemuregionowi
pisałojejroślinnościpółżartem,leczzszacunkiem:ÐskorooHydrografiiAmazoniipowinno
siępisaćwielkimiliterami,toRoślinnośćwymagaużycialiterozdobnych(Villarejo1979,
s.99).Szacunek,bonapewnonielekceważenie,kryjesięteżwsłowach:ÐBógjestwielki,ale
selvajestjeszczewiększa,którewróżnychwersjach,takżewróżnychjęzykach,łatwojest
usłyszećwAmazoniiinajejobrzeżach,aktóreprzypomniałwswojejpracySioli,innywy-
bitnybadaczAmazonii(Sioli1991,s.67).
Amazońskaselwaurzekławielubadaczy.WtymrównieżwieluPolaków.Feliksa
Woytkowskiego,przyrodnikazzamiłowania,kolekcjoneraowadów,awkońcuwybitnego,
uznanegowświecieentomologa,zafascynowałaperuwiańskaMonta…a.Właściwietrudno
jestsiędziwićjegoprzyrodniczejpasji,skorowpobliżudomu,gdziemieszkał
[...]roztaczałasiędziewiczapuszczaowilgotnympodłożuibogatympodszyciu.Strzelistedrzewa
pokrytemchamiiporostamihodowałynaswychpniachigałęziachróżnorodnąflorę,którajak
dekoracyjnewstęgiłączyłakoronydrzew,tworzącprzez
,roczysty,delikatnydach.Nastrójpanujący
międzywilgotnympodłożemasklepieniemobejmującychsiękorondrzewbyłtajemniczyizagadkowy
_zaludnionyobrazami,widmamiimajakamiokształtachtrudnychdookreślenia.Właśnietanie-
określoność,amorficznośćzachęcaładopoznaniapuszczy(Woytkowski1974,s.29,30).
Woytkowskiwdużejmierzekontynuowałpraceinnychpolskichprzyrodników:Jel-
skiego,SztolcmanaiKalinowskiego,którzywydatnieprzyczynilisiędopoznaniaświata
zwierzątAmerykiŁacińskiej.ZkoleidlaWitoldaSzyszły,polskiegoprzyrodnikaigeografa,
Amazoniabyławszystkim.Spojrzałnaniąw1904r.zpołudniowychgranicGujanyBrytyj-
skiejÐiuległfascynacjijejpięknemibogactwemnazawsze.RecenzencipracSzyszłymówili,
żeÐodkryłonAmazonię,Ðobjawiłją,Ðotworzyłwrotadoświataroślinizwierzątcałkowicie
nieznanych(Słabczyńscy1992,s.305).
Tozdumiewające,żerównikowyprzepychroślinnościstrefyrównikowejbadacze
przyrody,najpoważniejsiuczeni,częstoopisywaliwkategoriachpiękna,czyniliprzytymnaj-
mniejoczekiwaneporównania,takjakgdybybrakowałoimsłów,którychnaukama,jaksię
wydaje,wnadmiarze.PłynącOrinokoÐcochwilaspostrzegaliśmyzwierzętanajrozmaitszych
gatunków_notowałHumboldt_Escomoenparaiśo(zupełnietujakwraju)_powiedział
naszsternik,staryIndianinzmisji.Irzeczywiście,wszystkotuprzypominałopierwotnystan
świata,któregoniewinnośćiszczęściemalująprzedoczymawszystkichludówichstarodaw-
ne,szacownepodania,adalejwgórzerzeki,kontemplującwodospady,notował:
Spokójpanującywatmosferzeihukwodystanowiąwłaściwydlatejstrefykontrast.Najmniejszy
nawetpodmuchnieporuszaliści,anijedenobłoczeknieosłabiablaskulazurowegosklepienianiebios
