Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
płóddodniaporodu,anKsięgacudówbisku-
paPrandoty”opowiada,jakbiskupostrzegł
matkęprzezsen,abyprzewróciładuszące
sięniemowlępołożonenabrzuchu.Zkolei
nKsięgacudówSzymonazLipnicy”wspo-
minaoprzypadkachbardziejnamacalnej,
uzdrowicielskiejdziałalnościtegobernar-
dyna.Dwukrotniewskrzesiłonmianowi-
ciedwuletniegochłopca,któryrazspadłze
schodów,ainnymrazempodtopiłsięwsa-
dzawce.Niewiemy
,jakSzymonresuscytował
nieszczęsnedziecko,czydrogąmedyczno-ra-
cjonalnychczynności,czyteżkronikarzprzy-
pisałmutypowomistycznycud,niemniej
wedlezapisubyłotodziałanieuzdrawiające.
InterwencjaświętegozLipnicyuratowałateż
niemowlęprzyduszonepoduszką,jeszczein-
nymrazem–przywróciłonoddechmartwe-
munoworodkowi37.Księgicudów(Miracula)
sąrównieżcennymźródłeminformacjioroz-
maitych
przypadłościach
pediatrycznych,
któremedykśredniowiecznymiałleczyć.
Byłytobóleoczu,gardła,wysokagorączka,
wrzody
,pęcherzeiinneschorzeniaskórne,
ułomnośćruchowa.Miraculainformują,jakie
obserwowanoznamionaśmierciudziecka:
wychłodzenie,zasinienie,sczernienie,piana
zust,wywróconegałkioczne,zniekształcona
twarz,brakoddechu38.
Medycynaklasztorna
Odwczesnegośredniowieczaklasztorynie
tylkoodgrywałyrolęmiejscskupiających
modlącychsięwiernychikrzewieniachrze-
ścijaństwa,lecztakżebyłyzapleczemme-
dycznymdlaposzkodowanychwczęstych
konfliktachzbrojnych.Medycynęuprawianą
wmurachklasztornychokreślanojakonme-
dycynęmnichów”,botoprzedewszystkim
mnisitąformąlecznictwasięparali.Począt-
kowobyłatopomocjednostkowaudzielana
przezprzysposobionychdoleczeniabraci,
aleodXI–XIIw.zaistniałapotrzebaopieki
medycznejwformie,wjakimśsensie,zorga-
nizowanej.Sprawazaczęłabowiemdotyczyć
ogromnejrzeszyciężkorannychwojowników
poszkodowanychpodczasdziałańzbrojnych.
Zatemklasztorystawałysięważnymicentra-
mipomocymedycznej.
Podczasbitewrannymudzielanopomo-
cypoustaniuwalk.Wyjątkowowodzowie
iodznaczającysięwojowiebyliznoszeni
zpolajeszczepodczastrwaniabitwy.Ciężko
rannibyliprzewożenidoklasztorówizam-
ków,takiegohumanitarnegotraktowania
moglijednakoczekiwaćwyłączniezamożni
rycerze.Piechotaczypachołkowiezazwy-
czajpomocymedycznejwogólenieotrzy-
mywali.Lżejranniginęliczasemdopieropo
wieludniach,próżnowyczekującpomocy.
Okaleczonymi,niedołężnymi,niezdolnymi
samodzielniesięporuszaćniezaprzątano
sobiewogóległowy.Jeśliniezginęlipodczas
bitwylubtużponiej,marlizgłoduiprze-
marznięcia.Podczaswiększychbitewtysiące
rannychpozostawałobezwszelkiejpomo-
cy,bylidobijani,nawetzcelowymokru-
cieństwem,przezprzeciwników,lubzjada-
niprzezdzikiezwierzęta–żywcemlubpo
śmierci.Ci,którzyprzeżyli,bylitorturowani
przezwrogalubsprzedawaniwniewolę.
Pierwszeszpitalnezakonypowstawały,
abynieśćpomocrycerzomposzkodowanym
wwyprawachkrzyżowych,późniejpierwo-
wzoryszpitalibyłytworzoneweuropejskich
klasztorach.Zaczętozajmowaćsięinnymi
potrzebującymi,nietylkorannymiwojow-
nikami–takżepielgrzymamiimiejscowymi
chorymi39.Krzyżowcyzatemprzezformę
zakonnychusługmedycznychdoprowadzi-
lidorestauracjipierwotnej,wschodniejidei
szpitalnictwa40.Możnaprzypuszczać,żeto
nawzórtychwłaśnieszpitaliwschodniego
MedycynawPolsce
przedrozbiorowej
37B.Wojciechowska,TroskaoporódimałedzieckowPolsceśredniowiecznej,w:Zdrowieichoroba.Wpływjakościżyciana
kulturęwEuropieŚrodkowej,red.A.Barciak,Katowice2013,s.125–128.
38Ibidem,s.129.
39Zakonytakiepowstawałyprzykościołachiklasztorach.Teznich,którepoświęciłysiępracywszpitalach,
lazaretachiprzytułkach,byłyzalążkiemzorganizowanegosystemusłużbymedycznejmiastimiasteczek.Do
najstarszychnależąjoannici(ZakonSzpitalnikówŚwiętegoJanaJerozolimskiego,powstałok.1070r.);du-
chakowie(inaczejduchacy
,ZakonŚwiętegoDuchazałożonyprzezGwidonazMontpellierw2.poł.XIIw.);
antonianie–zajmującysięgłówniepielgrzymamiichorymipozatruciusporyszem,tj.chorobązwanąogniem
św.Antoniego;bożogrobcy(zakonpowstaływZiemiŚwiętej);zakonśw.Łazarzaprowadzącyleprozoria(utwo-
rzonywXIIw.równieżwZiemiŚwiętej);wreszciezakonnicySzpitalaNajświętszejMariiPannyDomuNie-
mieckiegowJerozolimie(powstaływ1190r.),zwaniwPolscekrzyżakami–tenostatnizakon,jakwiadomo
znanynapolskimterytoriumzrozbojówiokrucieństwa,słynąłznajbardziejprofesjonalnejopiekimedycznej
udzielanejrannym.
40Pierwsześwietniezorganizowaneszpitalepowstałynp.wKonstantynopolu,Kairze,Bagdadzie,Damaszku,
Kordobie.
11
