Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
doprowadzeniaszkoleniamłodychadeptów
medycyny
.
NajstarszeszpitalewPolscestworzyli
cystersi,bożogrobcy
,duchacyijoannici,dla
którychposługachorymiokazywaniemiło-
sierdziabyłynajwyższąpowinnościąreguły
zakonnej.Trzebadodać,żeniezawszeinie
odpoczątkówosiedleniazakonnikówinau-
gurowanodziałalnośćleczniczą.Opactwa
iklasztorycysterskiebyłysamodzielnymi
ośrodkamikrzewiącymiwiarę,aleinaukę,
kulturęisztukęorazważnymicentramiprak-
tykimedycznej.Cystersibylijednąznaj-
starszychformacjizakonnych47.Początek
ichleczniczejdziałalnościwPolscewiążesię
zniewielkimszpitalemzorganizowanymprzy
kościeleNajświętszejMariiPannyweWro-
cławiu.Jegopowstaniełączysięzklasztorem
ufundowanymprzezPiotraWłasta(Włosta)
nagórzeŚlężywSobótcew1108r.48,który
przygodnie–jeszczenieprofesjonalnie–zajął
sięszpitalnictwem.ByłtoklasztorKanoni-
kówregularnychśw.Augustyna,którzynie-
malrównocześniezcystersamipojawilisię
naDolnymŚląsku.Wkrótceklasztoriszpi-
talzastałyprzeniesionedoWrocławiaprzez
synafundatora(PiotraWłostowica),toteż
podtąsamądatąpowstaniawymieniasię
niekiedyinauguracjędziałalnościpierwszego
wrocławskiegoszpitalabędącegopodopie-
kącystersów.ZkoleiklasztorAugustianów
obsługującyszpitalrozpocząłdziałalność
w1217r.wNowogrodzienadBobrem49.
Kolejneprzyklasztorneszpitalecyster-
sów50powstawaływróżnychzakątkach
Polski51.Jedneznajstarszychzapisówhi-
storycznychdotycząklasztoruwLubiążu.
W1203r.klasztortenotrzymałmianowicie
funduszeodHenrykaBrodategonautrzy-
mywanietrzechchorych,późniejprzezna-
czonośrodkinautrzymaniedalszychpięciu
ułomnychlububogich.KlasztorwTrzebni-
cymiałpodobnezobowiązaniautrzymywa-
niaod1224r.pięciuubogich.Ostatecznie
szpitalprzytymklasztorzerozpocząłpełną
działalnośćlecznicząw1238r.,kiedymał-
żonkaHenrykaBrodategośw.JadwigaŚląska
wsparłatenobiektosobiście,wrazztrzyna-
stomapomocnikaminobwoźnego”personelu
medycznego52.NaŚląskupodobneoddziali-
kiszpitalne(hospicja)działaływKamieńcu
iHenrykowie.Wśródcysterskichformpo-
mocyudzielanejosobomstarszymfunkcjo-
nowałtakżesystem,którydodziśjestprak-
tykowany–mowaoprzejmowaniuwspadku
odstarszychiniedołężnychosóbichmajątku
wzamianzadożywotniąopiekę,zapewnie-
niemieszkaniaiusługimedyczne.Praktyki
takieodnotowanowHenrykowie(1315)
iLubiążu53.
Ogromnywkładwrozwójpolskiego
szpitalnictwaśredniowiecznegomielidu-
chacy
,czylizakonnicyregularnideS.Spiritu
(duchacydeSaxia).BiskupkrakowskiPełka
wroku1203sprowadziłdoPolskiducha-
kówiosadziłichwSławkowie54,wioscenad
MedycynawPolsce
przedrozbiorowej
47Zakoncystersówwywodzisięzzakonubenedyktynów,odktóregooddzieliłsięiusamodzielniłpodkoniec
XIw.
48Z.Podgórska-Klawe,Odhospicjumdowspółczesnegoszpitala,s.20.
49K.Dola,WkładzakonówwrozwójszpitalnictwanaŚląskuwŚredniowieczu,w:Tysiącletniedziedzictwokulturowediecezji
wrocławskiej,red.A.Barciak,Katowice2000,s.136.
50Dośćdużerozbieżnościwprecyzyjnymokreśleniudatpowstaniaklasztorów,zakonówiopactwsązwiązane
zbrakiemmożliwościuściślenia,czykronikarskiewzmiankiirejestrypodawałydatęfundacjiobiektu,czy
rozpoczęcialubzakończeniabudowy
,zasiedleniaobiektuprzezzakonników,konsekracji,podjęciadziałalności
itd.Większośćdanych,dlaujednoliceniaźródła,podanotutajzaZygmuntemGlogerem;Z.Gloger,Encyklope-
djastaropolskailustrowana,t.1,Warszawa1900,s.257.
51WBrzeźnicy(ok.1140,obecnieJędrzejówwMałopolsce)iwŁękniewpobliżuWągrowca(1147);wXIIw.
powstałyponadtoopactwacysterskiezdziałalnościąlecznicząwLądzienadWartą(ok.1145),Lubiążu(1163,
wcześniejbenedyktynów),Kołbaczu(1174),Sulejowie(1176),Wąchocku(1179),KoprzywnicypodSando-
mierzem(1185),Oliwie(1173);wXIIIw.:MogilepodKrakowem(1222),KamieńcuZąbkowickim(1222),
Henrykowie(1227),SzpetalukołoWłocławka(1244),ObrzenadOdrą(1231–1240),BledzewienadOdrą
(1232),Szczyrzycu(1239),Gościchowie(inaczejParadyż,1234),Koronowie(inaczejByszew,1256),Rudach
(1255),Pelplinie(1251),Przemęcie(1285),Bierzwniku(1286)iKrzeszowie(1292),awXIVw.wJemielnicy
.
Zakonycystersek(żeńskie)powstałym.in.wTrzebnicy(1208),wOłobokunadProsną(1213),Poznaniu
(1242–1250),Chełmnie(1267),Toruniu(1311).
52K.Dola,Wkładzakonów,s.134–135.
53Ibidem,s.135.
54Sławkówbyłmałą,aczważnąmieściną,słynąłzkopalniołowiuiznajdowałsięnaszlakuhandlowympomię-
dzyKrakowemiWrocławiem.StądwobutychmiastachbyłyulicenSławkowskie”(wgLeonaWachholza),
dodziśpozostałatylkotawKrakowie.Osadzenieklasztoruiszpitalawtakimstrategicznymmiejscumogło
zapewnićintratnezyskiiutrzymaniezarównodlazakonu,jakiszpitala.
13
