Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MedycynawPolsce
przedrozbiorowej
iszybko,dokońcaXIIIw.,powstałoichwiele:
wKożuchowieiBolesławcu,Bierutowie,Na-
mysłowie,Kluczborku,Ziębicach,Wińsku,
Wąsoczu,Strzelinie78.NiecopóźniejwGło-
gowie,Świdnicy
,Uniejowie,prawdopodobnie
dwawPoznaniu(obokkościołaśw.Marcina
w1404r.izabramąwrocławską–1422)79.
NaprzełomieXIIIiXIVw.trądprzeniósł
sięwgłąbkraju,toteżjużz1285r.pocho-
dząwiadomościoleprozoriachwRadyniu,
z1292r.wKrakowieiSandomierzu.Kolejne
powstawaływSłupcy
,Sieradzu,Opocznie,
Chełmnie,Toruniu,Grudziądzu,Gdańsku80,
dwanastępnewKrakowie(św.Walentego81
iśw.Leonardaw1443),weLwowie(1448)82.
Zwyczajowoszpitaleśw.Jerzegozakładano
zprzeznaczeniemdlatrędowatych.
Leprozorianaterenienaszegokrajuza-
kładanozgodniezpewnymplanem,nawet
znadmiernymrozmachem,wyprzedzającym
zapotrzebowanie.Cociekawe,trądwPol-
sceniestanowiłtakiegoproblemuzdrowot-
negojakwkrajachEuropyZachodniejinie
rozprzestrzeniłsięrównomiernienacały
obszarpaństwa83.Możnaprzypuszczać,że
wielezleprozoriów,zapobiegliwiezakłada-
nychwXIIIiXIVw.,szczególniedalekood
zachodnichgranic,nigdytrędowatychnie
przyjęłoalbopełniłoswojąfunkcjęsymbo-
licznie,tylkosporadycznieztakimichorymi
mającdoczynienia.Jakodowódpodajesię
relatywnieszybkiupadekwieluleprozoriów
iwczesneprzekwalifikowanietychobiektów
nainnyprofiludzielaniapomocy84.
Nacałymkontynencieprzestrzegano
zasad,któremiałyzapobiecrozprzestrze-
nianiusięchoroby
.Trędowatymzabraniano
przestępowaćprogukościoła,niemogliwejść
domłyna,piekarni,gospody
,atymbardziej
obcegodomu,pojawićsiępośródstraganów
natargu,bazarzeczywśródkramówodpu-
stowych.Mielizakazkorzystaniazmiejsc
publicznegodostępudorzeki,źródeł,stru-
mieniwpobliżumiastiosiedli–tamgdzie
zwyczajowozdrowimieszkańcymylisięlub
praliodzienie.Przymusowyodróżniający
ubiór,obuwieoraznoszeniekołatkiumoż-
liwiałyrozpoznanietrędowategozodległo-
ści.Wmiejscupublicznymtrędowatemunie
wolnobyłoniczegodotykaćorazjeśćipić
wobecnościzdrowegoczłowieka.Zbiórod-
rębnychprzepisówszczegółowoinstruował
onakazachizakazachobowiązującychosoby
dotkniętechorobą85.
Leprozoriamiiichpensjonariuszamiopie-
kowalisięzakonnicyśw.Łazarza(lazaryci).
Wedleopisanychtutajregułdziałałytakże
niektóreleprozorianatereniePolski.Podsta-
wowązasadąbyłobowiązekpowiadamiania
odpowiednichwładzcywilnychokażdym
podejrzeniuprzypadkutrąduuosobymiej-
scowejlubuprzybysza.Niepodzieleniesię
wiedząnatentematbyłozagrożonesurową
karą.Osobapodejrzanaotrąd,niekoniecznie
zpewnymrozpoznaniem,niemogłapozosta-
waćwśródosóbzdrowych.Decyzjanależała
doduchowieństwa,właściwiedohierarchów
duchownych,wspieranychjednakowożradą
lekarzabądźcyrulika,którymiałdokonać
oględzinpodejrzanegoozainfekowanie.Le-
prozoriapozostającepoczątkowopodza-
rządem
kościołaimożnowładcówuschyłku
średniowieczabyłyzastępowanepodobnymi
obiektamizakładanymiprzezmiasta,przez
nieopłacanymiizarządzanymi.Zregułyin-
stytucjetakiewyprowadzanebyłynaperyfe-
rieskupiskludzkich,wpobliżebrammiasta
lubmostów.Lokowanojewsąsiedztwierzek
lubstrumienizapewniającychdobrydostęp
dobieżącejwody
.Pozadziałaniemhigienicz-
no-zapobiegawczympolegającymnaodsepa-
rowaniuchoregoodzdrowejspołeczności,
postępowaniemleczniczymwleprozoriach
byłostosowaniediety(zazwyczajchorymiał
zapewnionestałeidobreodżywianie),poda-
wanielekówzalecanychprzezmedykaoraz
dostępdoposługicyrulickiej,którapolegała
nanacinaniuropni,opatrywaniuowrzodzeń,
puszczaniukrwi,wyrywaniuzębów,niekiedy
odbieraniuporodów.
18
78Ibidem.
79L.Wachholz,Szpitalekrakowskie,s.22.
80J.Jankowski,Epidemiologia,s.83–84.
81Czaspowstaniaszpitalaśw.Walentegoniejestdokładnieznany
.PowstałonprawdopodobnienaKleparzupod-
krakowskimiwiadomo,żespełniałfunkcjęleprozoriumwXVw.Pierwszaonimwzmiankapochodziz1327r.
82L.Wachholz,Szpitalekrakowskie,s.22.
83Z.Podgórska-Klawe,Odhospicjumdowspółczesnegoszpitala,s.33.
84M.M.Biehler,TrądijegoszerzeniesięwPolsce,nArch.Hist.iFil.Med.”1948,t.19,z.1,s.39–47.
85W
.Szumowski,Historiamedycynyfilozoficznieujęta,Kraków1935,s.241–242.
