Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
więzienia,relacjizprocesów,opracowańnatematpołożeniaitrybużyciaśrodowisk
zmarginalizowanych.
Natomiastwskazaniemateriałumogącegoposłużyćzapodstawęodtwórczych
analizdynamicznych,któreodsłaniałybypsychospołeczneprocesyrozgrywającesię
wtakwyizolowanejprzestrzeniorazukazywałynaichtleponderabiliaegzystencji
więziennejwkontekścietowarzyszącychimreakcji,przeżyćidoznań,wymagało
objęciakwerendątwórczościokreślanejwspólnymmianemliteraturyfaktu.Jestona
wogólepomijanawbibliografachobejmującychpiśmiennictwosprzedIIwojny
światowej,choćtylkozapośrednictwemprzekazówpochodzącychbezpośredniood
więźniówinaocznychświadkówichlosumożnaprzełamaćbarieręczasu,odtwo-
rzyćrealiatejzdeformowanejprzezizolacjęiprzemoc,wstydliwieskrywanejrze-
czywistości,którąGustawHerling-Grudzińskinazwał„innymświatem”.Wyłania
sięonzkartdzienników,wspomnień,pamiętników,korespondencji,autobiografi,
reportaży,prozypublicystycznej,którewnajdrobniejszychszczegółachopisująco-
dzienneżyciewięzienneiwypełniającejetreściązdarzenia.Spośródźródełtegoro-
dzajuwybranotylkote,którychautorzyodwołująsiędowłasnychdoświadczeńalbo
relacjonująkonkretnefaktyczyuogólnionesytuacje,którychbyliuczestnikamilub
świadkami,atoknarracjiipowiązanezniąokolicznościwskazująnaichautentycz-
ność.Pominiętonatomiastbeletryzowanebiografe,utworyepickiezfabułąosnutą
nakanwiehistoryczniepotwierdzonychwydarzeń,atakżeinnegatunkiliterackie,
wktórychwięzieńiwięzieniewystępująwyłączniejakotopos,oderwanyodkonkre-
tustereotypwyobrażeniowyewokującypożądanywizerunekskazańca,zwłaszcza
politycznego,iemocjemająceporuszaćsumienia.Wyjątkowopodanokilkanajwybit-
niejszychpracpolonistycznych,któreitęliteraturęwłączajądobadańnadróżnymi
wizjamifunkcjonowaniawięziennictwaiześrodkowanymiwokółniegopostawami
społecznymi.Coprawdawynikająceznichwnioskimajądlapolitykipenitencjarnej
raczejdrugorzędneznaczenie,jednakżeprzyjętewnichzałożeniametodologiczne
mogąbyćzpowodzeniemzastosowaneprzyocenieświadectwczerpanychzlite-
raturyfaktu.Sątozpunktuwidzeniaklasyfkacjihistorycznychźródłapośrednie,
ukształtowanewjakiśsposóbprzezichautora,przezjegoświadomość,wrażliwość,
anawetcel,którymsiękierował,utrwalającwpiśmieswojeprzeżycia,obserwa-
cje,zwierzenia.Wprowadzenieichdofaktografcznejbazydyskursuhistorycznego
wymagazatemwnikliwejkrytykiprzeprowadzonejwrygorachmetodnaukowych,
którewodniesieniudotejkategoriifaktówzostaływłaśniewewskazanychpracach
wykorzystane.
Integralnączęściątegozasobusąliteraturaidokumentyodnoszącesiędoróż-
negorodzajuorganizacjispołecznych,któreodnajdawniejszychczasówstarałysię
wspieraćwięźniówpodczasodbywaniakaryiroztaczaćnadnimiopiekępoodzy-
skaniuwolności.Działalnośćta,nazywanadziśtrochęanachroniczniepomocąpost-
penitencjarną,stanowibowiemnieodłącznysegmentwspółczesnejpolitykipeniten-
cjarnej.Majednaktakżeswójdrugiwymiar,istotniewykraczającypozaświadczenie
praktycznychusług.Jestwszakważnąformąsprawowanianiezależnejkontrolinad
12°WSTĘP
