Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MarcinPańków
16
Zadaniefilozofiipojmowałbowiemjakointegracjęsensupierwotniezobiek-
tywizowanego,kierującsięheglowskimpostulatemstawaniasię„substan-
cji”„podmiotem”.Integracjasensuikonstruowaniejegojednościnanowo
jestturozumianejakopraktyka–społeczna,politycznaczyteżteoretyczna
(„wiedzotwórcza”,jakzwykłmawiać),wmyślfundamentalnegozałożenia,
żewarunkimożliwościsąwarunkamimożliwościspołecznegobytu.
DlategoSiemekmógłjakofilozofuważaćsięzamarksistę,dokonu-
jącprzekładupojęćimetodstrukturalizmunaklasycznyprogramkrytyki
ideologicznychformświadomości.Krytykatakaniejestanifunkcjonalnym
wyjaśnianiem,ani„myśleniemwtychformach,leczjestmyśleniem
samychtychform.Właściwymprzedmiotemtakiejkrytykiniejest
więcjużsamaświadomość(jejtreść,jejbezpośredniojawnaepisteme),
leczzłożonyidwoistystosunek,jakizachodzimiędzyświadomościąajej
światem,czylinieświadomymbytemspołecznym,któryświadomośćtana
swójsposóboznaczaiwyraża,alezarazemdeformujeiprzesłania”27.„Świa-
domość”jesttuzatemrozumianajakopewienkod,odpowiedźnastruk-
turę–„problem”danegosystemu,jakoznaczącenieuświadomionego
bytu28.Metafizyczneopozycjeprzedmiotuipodmiotu,materiiiducha,
realnościiidealnościjawiąsięztegopunktuwidzeniajużjakowtórne
wytworytegodwoistegostosunkunapoziomie„epistemicznym”,krytyko-
wanym.Pozwalatoautorowiformułowaćkonkretnetwierdzeniadotyczące
naprzykładMarksowskiegopojęcia„bazy”(zob.wtymtomieMaterializm
historycznyjakofilozofiamarksizmu).JakczęstopodkreślałSiemek,analiza
formytowarowejpokazuje,żestosunkispołeczne„niesążadnymwytwo-
remaniepifenomenemtego,coekonomiczne,leczjegoistotą”.Wsamej
baziejestjużobecnyczynnikpolityczny,wostatecznościzawszejestona
strategicznymukłademspołecznychsił.Różnicamiędzy„epistemiczną”
ideologiąwulgarnegomarksizmuiklasycznejekonomiiaontologiąsensu
jesttuwarunkiemrekonstrukcjistanowiskamaterializmuhistorycznego.
27M.J.Siemek,MyśldrugiejpołowyXXwieku,wniniejszymtomie,s.131.
28Tylkowtymsensieświadomośćjest„percepcją”bytuinigdynienależyjejrozumiećjako
mentalnegoodwzorowaniagotowychfaktów.Towłaśnienapodstawowympoziomie
głositezaMarksa,żetonieświadomośćokreślabyt,leczprzeciwnie–społecznybyt
określaświadomość.
