Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Literaturatozagadnieniejęzyka,stylu.[…]Ktoniewładajęzykiemwmierzeodpowiedniej,zdradza
myśl,którąchcewypowiedzieć,iwyinaczauczucie,którepróbujewysłowić.Ktoniejeststylistą,tego
języknieposiadacharakteru,indywidualności,życia,tenwłasnegocharakteru,własnejindywidualności,
własnejwibracjiżyciowejnieprzelewawswójjęzyk.[…]Niemaliteraturybezjęzyka.Odejmijcielitera-
turzejęzyk,cóżzostanie?Niechniktnieutrzymuje,żezostaniemyślutworuiuczucieautora,boprzecież
jednoidrugiewtwórczościliterackiejujawniasięwłaśnieprzezjęzyk92.
Jesienią1939rokuGrubiński,uchodźcazWarszawy,schroniłsięweLwowie93.
Nadranem23stycznia1940rokuzostałaresztowanyprzezNKWDwmieszkaniu
LudwikostwaStarkówprzyul.Wałowej1,gdyprzebywałtamzwizytą(sammiesz-
kałprzyStarymRynku58),iosadzonywwięzieniuzamarstynowskim94.Poblisko
półrocznymprzetrzymywaniunaZamarstynowiepisarzaprzewiezionodoHorodni,
gdzie8marca1941rokunapodstawiespreparowanegoaktuoskarżeniaskazanogo
wyrokiemSąduOkręgowegowCzernihowienarozstrzelanie.
Oskarżeniebrzmiało:wsztucept.LeninGrubińskioczerniłngeniuszaludzkości,Lenina”,awciągu
dwudziestoletniejswojejdziałalnościpisarskiejszkodziłklasierobotniczejprzezwystępowaniewnbyłej
Polsce”nałamachprasyburżuazyjnejprzeciwpartiikomunistycznejiZwiązkowiRepublikSowieckich.
Dalej:wgrudniu1939przekroczyłnielegalniegranicenpaństwasowieckiego”,byłschwytanypostronie
litewskiejprzezstrażlitewską,aresztowanyiwróconydonpaństwasowieckiego”95.
92W.Grubiński,Językiliteratura,nKronikaPolskiiŚwiata”1939,nr27,s.7.
93IstniejąlicznerelacjepamiętnikarskiedotyczącelwowskiegoepizoduGrubińskiego.Jegonazwisko
pojawiasięm.in.wnastępującychwspomnieniach:M.Borwicz,Ludzie,książki,spory,Paryż1980,
s.20–22.–O.Watowa,Wszystko,conajważniejsze,Warszawa1990,s.38.–A.Wat,Mójwiek.Pamiętnik
mówiony,rozmowyprowadziłiprzedmowąopatrzyłCz.Miłosz,dodrukuprzygotowałaL.Ciołkoszo-
wa,Warszawa1998,cz.1,s.311,315;cz.2,s.139–142.–Z.S.Siemaszko,Wsowieckimosaczeniu.
1939–1943,Londyn1991,s.129–130.Spośródinnychpublikacjinaukowychprzedstawiającychżycie
Lwowapodpierwsząokupacjąsowiecką(jesień1939–lato1941)przywołaćnależyzwłaszczaprace
M.Inglota(SowietyzacjapolskiegożycialiterackiegoweLwowie1939–1941,[w:]Piśmiennictwo–systemy
kontroli–obiegialternatywne,t.2,red.J.Kostecki,A.Brodzka,Warszawa1992)iG.Hryciuka(Polacy
weLwowie1939–1944.Życiecodzienne,Warszawa2000).
94Akcjarepresyjnasowieckiegoaparatubezpieczeństwadotknęłatakżelewicowączęśćpolskiegośro-
dowiskainteligenckiego.GłośnymechemweLwowieodbiłosięaresztowaniewnocyz23na24stycz-
nia1940rokugrupykomunizującychpisarzy(WładysławaBroniewskiego,AleksandraWata,Tadeusza
Peipera,LeopoldaLewina,WojciechaSkuzyiAnatolaSterna)orazaktoraJuliuszaBalickiegowrestau-
racjiAronsonaprzyul.Jagiellońskiej.Spośródliteratów,którzy–podobniejakGrubiński–niepodjęli
współpracyzokupantem,tejsamejnocyzatrzymanizostalim.in.HerminiaNaglerowa,TeodorParnicki,
HalinaPilichowskaiMarianCzuchnowski.WprzypadkuGrubińskiegoszczególną,ironicznąwymowę
zyskujefakt,żearesztowanieautorakomediioLeninie,uznanejprzezwładzeukraińskiejSRSzaantyso-
wieckipaszkwil,nastąpiłow16.rocznicęśmierciwodzarewolucji.
95W.Grubiński,Międzymłotemasierpem,s.84.Pisarzaoskarżononapodstawiekodeksuukraińskiego.
AutoramiobciążającychGrubińskiegoekspertyzbylim.in.PutramentiMichniewicz.Aktoskarżenia
orazdwawyrokiskazujące,utrwalonewformiefotokopiiiodpisuzoryginału,udałosiępisarzowiwy-
wieźćzobozówkarnychnaUraludoKujbyszewa,skądAmbasadaPolskaprzesłałajebrytyjskąpocztą
dyplomatycznądopolskiegoMinisterstwaInformacjiiDokumentacjiwLondynie(tamże,s.84,104).
Zob.teżlistW.GrubińskiegodoM.Grydzewskiego,datowany:Londyn,21lipca1947roku(rpsAE/
AW/LXXXV/2).FotokopiedokumentówiodpisysporządzonerękąGrubińskiegoznajdująsięobecnie
wzbiorachBibliotekiUniwersyteckiejwWarszawie(rpsBUWnrinw.5488/1).
~20~
