Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zwierciadłailampy
Kategoriawyobraźniwfilozofiiiestetyce
UPanCogitonigdynieufał/sztuczkomwyobraźni”1-piszeZbi-
gniewHerbertwpierwszychwersachutworuPanCogitoiwyob‑
raźnia.NietylkoPanCogitoimnieufał.Zpewnąpodejrzliwością,
choćiniebezszacunku,traktowałjejużPlaton,którywsłynnym
sformułowaniuzawartymwPaństwiedomagałsięusunięciazuto-
pijnegoidealnegopaństwa-miastawszystkichpoetówjakotych,
którzytworząimitacjepostaciicnót,niedotykającprzytym
prawdy2.Tęzpewnościąjeszczenieusystematyzowanąrefleksję
nadnaturąwyobraźnitradycyjnieuznajesięzapoczątekfilozo-
ficznegonamysłunadtympojęciem3.Dlaporządkunależyzauwa-
żyć,żePlatonnierozwinąłżadnejkonkretnejteoriiwyobraźni,
uznającjązasiłęirracjonalną,objawiającąsięwchwilach,wktó-
rychartysta-podwpływemboskiegonatchnienia-tracirozum.
AutorPaństwaczęstozresztąutożsamiałjąpoprostuzwytwo-
ramifantazji.
Istotnegorozróżnieniazpunktuwidzeniateoriiwyobraźni
dokonałdopieroArystoteles.Oddzielającwyobraźnięodkategorii
rozumuimniemania,StagirytadefiniowałjąjakoUruchwywołany
przezaktualnespostrzeżenie”4,natychmiastteżdodającwyjaśnie-
nieetymologiczne:
1Z.HerberT:PanCogitoiwyobraźnia.W:Idem:„RaportzoblężonegoMiasta”
iinnewiersze.Wrocław1992,s.25-27.Wszystkiecytatywierszapochodząztego
wydania.
2Por.S.Szczepaniak:Rolawyobraźniwtworzeniuprzestrzeniżyciaspołecznego.
W:Wyobraźniajakojaźńtwórcza.Studiazestetyki,literaturyisztuki.Red.E.Podrez,
A.CzYŻ.Warszawa2002,s.53.
3Por.J.Sochoń:Wyobraźniawfilozofii.(Zagrożeniainadzieje).W:Wyobraźnia
jakojaźńtwórczał,s.16-19.
4ArYsToTeles:Oduszy.Przeł.P.Siwek.Warszawa1988,s.124.
