Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wyobraźnia-pamięć-tożsamość
Aponieważwzrokjestnajwybitniejszymzmysłem,dlategowyobraź-
nia[ł]uzyskałaswąnazwęodświatła,bezświatłabowiemniemożliwe
jestwidzenie5.
Arystotelesodwołujesięwtymmiejscudogreckiegosłowafan‑
tasiaoznaczającegowyobraźnię,którerzeczywiściemożnawywieść
odfos,czyliświatła.Wjęzykupolskim,takjakwwieluinnychjęzy-
kachindoeuropejskich,funkcjonujeobecnieistotnerozróżnienie:
fantazjajestczymśbliskimwyobraźni,aczkolwiekniejestznią
równoznaczna.Obasłowajednakwswejetymologiiodwołująsię
dozmysłuwzroku-fantazjapoprzezswójzwiązekzeświatłem,
wyobraźnia(łacińskieimaginatio,angielskieifrancuskieimagina‑
tion)poprzeztematzwiązanyzesłowemUobraz”(łacińskieimago,
angielskieifrancuskieimage).WspółcześniesłowaUfantazja”używa
sięnajczęściejnaokreślenietychaspektówwyobraźni,którekoja-
rzonesązumiejętnościąkreowaniaświatówiobrazównieprawdzi-
wych,nierzeczywistychczywręczurojonych,podczasgdypojęcie
Uwyobraźnia”-zdecydowanieszersze-bliższejesttemu,coArysto-
telesokreślałzapomocąsłowafantasia,pisząc:
Wyobraźnia[ł]jestczymśróżnymzarównoodpostrzeżenia,jakod
myślenia,chociażniepowstajeonaniezależnieodpostrzegania,jakznów
bezniejniemamniemania.[ł]Wyobrażenie[ł]jestwnaszejmocy-
[powstaje],kiedychcemy-możemybowiemwywoływaćcośprzed
oczyma[pamięci],jaktoczyniąci,którzyustawiająprzedmiotywedług
metodymnemotechnicznejitworząznichobraz6.
Wzacytowanymfragmenciezwracauwagęnietylkobliskość
Arystotelesowskiegorozumieniapojęciawyobraźnijegowspół-
czesnymsłownikowymdefinicjom7.Nazaakcentowaniezasługuje
równieżto,iżwujęciuArystotelesawyobraźniajestczymśmocno
związanymzarównozrozumem,jakizpamięcią.Fakttenwarto
5Ibidem.
6Ibidem,s.121.
7MałysłownikjęzykapolskiegodefiniujewyobraźnięjakoUzdolnośćprzedsta-
wianiasobiezgodniezwłasnąwoląsytuacji,osób,przedmiotów,zjawiskitp.”.Zob.
MałysłownikjęzykapolskiegoPWN.Red.E.Sobol.Warszawa1997,s.1068.
