Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WprOWaDzENIE
Krajobrazjestpojęciemszerokorozumianym.Funkcjonujezarówno
wjęzykupotocznym,jakiwwieludyscyplinachnaukowych.Wpierwszym
ujęciukrajobraztonajczęściejwidok,którynasotacza,natomiastwnauce
jestinterpretowanynawielesposobów.Współcześniebadaniakrajobrazo-
weobejmująróżnorodnośćujęć–odmodelugeokompleksuczymatryc-
-płatów-korytarzy,pokrajobrazymentalne(m.in.dźwiękowe,zapachowe,
multisensoryczne,dzieciństwa).Wujęciugeograficznymwywodzącymsię
zkierunkukrajobrazowego(geografiaczłowieka),krajobrazrozumianyjest
jako:historycznieukształtowanyfragmentprzestrzenigeograficznej,powstały
zzespoleniaoddziaływańśrodowiskowychikulturowychtworzącychspecy-
ficznąstrukturę,objawiającąsięregionalnąodrębnością,postrzeganąjako
swoistafizjonomia(Myga-Piątek2001).Wgeografiifizycznejnatomiastkła-
dziesięnacisknapodobieństwa.Krajobraztozłożonybytmaterialny,obiek-
tywnieistniejący,mogącysiępowtarzaćwwielumiejscach(geokompleks).
Wujęciuekologiczno-krajobrazowymkrajobrazjestukłademwzajemnie
powiązanychelementówtworzącychpełną,alezróżnicowanąwewnętrznie
całość,funkcjonującąwzgodziezprawamiprzyrody,obdarzonązdolnością
dosamoregulacjiicharakteryzującąsięokreślonymindywidualizmem(Ri-
chling2002).Jakorozległy,skomplikowanysystemprzestrzennyobejmuje
trzyukładyhierarchiczne,wzajemniezesobąpowiązane:abiotyczny,biotycz-
nyiantropogeniczny(Chmielewski2012).Systemtentransformujematerię
ienergięorazmultisensorycznieoddziaływujenabędącejegoelementem
organizmyżywe.Wujęciuarchitekturykrajobrazu,krajobraztofizjonomia
powierzchniziemi,będącasynteząelementówprzyrodniczychidziałalności
człowieka(Bogdanowski1981).Krajobrazywyrażajątożsamośćiodrębność
każdegomiejsca(geniusloci),odzwierciedlającprzyrodniczeikulturowedzieje
obszaruwjakimśokresieczasu(Myczkowski1998).DlaA.Krzymowskiej-Ko-
strowickiejkażdykrajobraztworzycałośćprzyrodniczo-kulturowąistanowi
syntezęczterechrodzajówprzestrzeni:trwałej(rzeźbapowierzchniterenu,
zabudowania,sposobyużytkowaniaziemiiinne),półtrwałej(zmieniającejsię
wciąguroku),nietrwałej(epizodycznej)iprzestrzenikontaktów(dystansów)
międzyludzkich(Krzymowska-Kostrowicka1993).Krajobrazjestsystemem
informacyjnymśrodowiskageograficznego(Michalczyk2002).
E.Relphrozumiekrajobrazjakowizualnąpostaćregionu,któranieodłącz-
nietowarzyszyegzystencjiczłowieka,tworzącrodzajtła:jestzawszeobecna,
widoczna,chociażumykającauwadze,istanowinieodłącznyaspektnaszego
byciawświecie(Relph1989:65).WedługS.Passarge’a(1924)krajobrazjest
ideąjednoczącąwszystkiedostępnezmysłamizjawiskawramachokreślonego
terytorium.D.Cosgroveokreślakrajobrazjakosposóbpostrzeganiaświata
(1998).Wedługniegogeografiaflwsposóbnieprecyzyjnyposługujesiępo-
jęciemkrajobrazu,albowiemniejestwstanieująćwewłasnychgranicach
19
