Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
50
Rozdział1
filozofiiprzyrody41,Platona(harmoniagreckiegoLogosu),Stoików,
Plotyna,atakżedotwórczejrefleksjiHipokratesazKos,którywdziele
pt.„IOpowietrzu,wodachiokolicachIIOlecznictwiepierwotnym
IIIPrzykazanie”wyjaśniłprzyrodniczeuwarunkowaniarozwoju
organizmuludzkiegoorazzależnośćzdrowiaodjakościśrodowiska
naturalnego42.
WXVIwiekurozwinęłasięliteraturazzakresurolnictwa.Przykład
stanowiopublikowanaw1588rokuksiążkaAnzelmaGastomskiego
pt.„Gospodarstwo”43orazwydanew1595rokudziełoMarcinazUrzę-
dowapt.„Herbarzpolskitojestoprzyrodzeniuziołydrzewrozmaitych
yinnychrzeczydolekarstwnależących”,atakżedziełoopracowane
przezbotanikaSzymonaSyreniuszapt.„Zielnikherbarzemtoiest
41Filozofiaprzyrodyzapoczątkowaładziejefilozofiieuropejskiej.StarożytniGrecy
pojęciekosmosutrwalaliwodniesieniudowszechświata.WedługTalesazMiletu
(624–548p.n.e.)wszystkopowstałozwody(pierwszateoriafilozofiiprzyrody).Według
Anaksymandra(610–547p.n.e.)światjestbezkresem(apeiron)wyłanianiemprze-
ciwieństw(ciepłozimno,suchośćwilgotność),którerozdzielająsięwchwiliswe-
gozaistnienia.AnaksymeneszMiletu(ok.585–525p.n.e.)uznałpowietrzezaźródło
wszelkiegożycia.HeraklitzEfezu(ok.540–480p.n.e.)twierdził,żepodstawową
formąmateriijestogieńtwórcaświatailudzi.WedługPitagorasa(580–500p.n.e.)
wszystkojestliczbą(przyrodajestopisywalnamatematycznie).Wedługdoktryny
filozoficznejatomizmu(Demokryt)materiaskładasięzatomów.DlaPlatona(Ary-
stoklesa,428–348lub347p.n.e.)harmoniaipięknoświataharmonią,pięknem
żywegoorganizmuprzyrodajestcieniemświataidei(idealizm).WdoktrynieAry-
stotelesa(384–322p.n.e.)człowiekjestczęściąprzyrodyracjonalnośćtkwiwistocie
rzeczy(esencjalizm).Zaprezentowaneprzykładyobrazująróżnorodneujęciafilozofii
przyrody,dotyczącewyjaśnianiamechanizmówrządzącychWszechświatem.Wstaro-
żytnejrefleksjifilozoficznejźródlekulturyeuropejskiejprzeważałkosmocen-
tryzm,człowiekstanowiłczęśćprzyrody.Por.M.Heller,Filozofiaprzyrody.Zarys
historyczny,WydawnictwoZnak,Kraków2007,s.23-228.Por.R.Darowski,Filozofia
człowieka.Zarysproblematyki.Antologiatekstów,WyższaSzkołaFilozoficzno-Peda-
gogicznaIGNATIANUM,WydawnictwoWAM,Kraków2008,s.35.Por.R.Tokar-
czyk,Klasycyprawnatury(przedmowaJ.Zajadło),WydawnictwoUniwersytetuMarii
Curie-Skłodowskiej,Lublin2009,s.39inast.
42Por.T.Bieńkowski,Upoczątkówmyśleniaekologicznego,w:B.Kuźnicka(red.),
Ekologiaczłowiekahistoriaiwspółczesność,PolskaAkademiaNauk,InstytutHistorii
Nauki,Warszawa1995,s.75-86.
43A.Wyczański,HistoriapowszechnawiekXVI,WydawnictwaSzkolneiPedago-
giczne,Warszawa1987,s.42inast.