Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
Rozdział1
WepoceRenesansupojawiłysięlicznewzmiankiożyciodajnym
pięknieprzyrody.PrzykładstanowiparenetycznytraktatMikołajaReja
zNagłowicpt.„Żywotczłowiekapoczciwego”,wktórymRejzazna-
czył,żewartoczerpaćradośćzdoświadczaniatego,coludzkie,ale
zumiarem.Wyjaśnił,żeszlachcicgospodarzpowinienżyćwzgodzie
zprzyrodniczymrytmempórrokuicieszyćsięurokiemwirydarzy
(ogródków),dbaćozwierzętadomowe(ponieważbardzopoży-
tecznedlaczłowieka),powiniensiaćwiosną,abyjesieniącieszyćsię
plonami(któreokreślił„…jesiennąrozkoszą…”49domowychprzy-
smaków).Człowiekaszlachetnego(poczciwego)Rejporównałdo
pięknegodrzewa„…naktórymiptacysięgnieżdżą,ipszczołyosia-
dają,ipodnimsięrozliczneźwirzętachłodzą,inawielerzeczyprzy-
godzićsięmoże…”50.Poszukującpodobieństwmiędzyludźmiizwie-
rzętamistwierdził,żeczłowiekjest„…wspaniłymźwirzęciem…”,
którejestpanem:„…niemasztegoźwirzątka,niemasztegoptaszka,
któregobyniezłupiłnarozlicznestrojeaubioryswoje,podziemią
iwwodachszukającrozmaitychfarbazłotaasrebra…”51.
ŁukaszGórnickiwdzielept.„Dworzaninpolski”wyraziłpochwa-
łężyciazgodnegoznaturą,uogólnił:„…człowiekmożebyćnazwan
małymświatem:cokolwiekmawsobie,wszystkownimjestmądrze
uczyniono,(…)albowiemnajmniejszyczłonekjego,najcieńszażył-
ka,najliszszakosteczkajestmupotrzebna.(…)Tożsieteżioinnych
źwirzętachpowiedziećmoże.Owopierzeuptaków,liścieiróżdżkina
drzewie,conaturadałaobojgutemukupotrzebieizachowaniuswojej
istności,awżdyitomawielkącudnośćwsobie…”52.
(rocznik3),s.16-17.Por.K.Hejmanowski,Ochronagatunkowatura(BosprimigeniusBoj.)
wPolscewświetledokumentacjiarchiwalnej,w:J.Babicz,W.Grębecka,Z.Wójcik(red.)
,
StudiazdziejówochronyprzyrodywPolsce.PolskaAkademiaNaukInstytutHistorii
Nauki,OświatyiTechniki,ZakładNarodowyimieniaOssolińskichWydawnictwo
PolskiejAkademiiNauk,Wrocław,Warszawa,Kraków,Gdańsk,Łódź1985,s.126-145
.
49M.Rej,Żywotczłowiekapoczciwego(opr.J.Krzyżanowski),ZakładNarodowy
im.Ossolińskich,Wrocław2003,t.1,s.403-404.
50Tamże,t.2,s.503.
51Tamże,s.546.
52Ł.Górnicki,Dworzaninpolski(opr.R.Pollak),ZakładNarodowyim.Ossolińskich,
Wrocław2004,t.2,s.494-495.