Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
T.Gmerek,Edukacjainierównościspołeczne,Kraków2011
ISBN:978-83-7587-661-1,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2011
Wstęp
12
łecznej),którepozytywniekorelujązwartościamipropagowanymiprzezsystem
edukacyjnyorazideologiąwolnegorynku.
Trzebazwrócićuwagę,żejakakolwiekradykalnazmianaspołeczna,która
przekształcałabystosunkiwładzywspołeczeństwie(iosłabiłabyprymatwartości
typowychdlagrupydominującej),niewydajesięmożliwa.Stądwewspółcze-
snejpraktycespołecznejjednostkazgrupynieuprzywilejowanejstoiprzeddość
dramatycznymwyborem:zachowaćwartościswojejwyjściowejgrupyspołecz-
no-kulturowej,którezwykleblokująjejmożliwościedukacyjnegoizawodowe-
gosukcesu,czyteżprzyjąćwartościgrupydominującej,zyskującwtensposób
większeszansenasukces(cojestjednakrównoznacznezrezygnacjązwłasnej
„pierwotnej”tożsamości)9.
Najważniejszyaspektfunkcjonowaniasystemówszkolnictwaopartychnaide-
ologiiwolnejkonkurencjijednostekiwolnegorynkudotyczyjednakpogłębiają-
cychsięróżnicspołecznychiekonomicznychwewspółczesnychspołeczeństwach.
Konsekwencjedziałaniacoraztobardziejustratyfikowanegoizhierarchizowane-
gosystemuedukacjisprzyjająbowiemreprodukcjistrukturyspołecznej.Kierunki
rozwojuwspółczesnychsystemówedukacji–wyznaczoneprzezneoliberalnąpo-
litykęoświatową–powodujązwiększanieróżnicpomiędzygrupami(prowadzące
dopowstawaniazjawiskapolaryzacjispołeczno-ekonomicznej).Dostrzegalnesą
onewsferachspołecznej(zwiększeniedystansupomiędzygrupamipomimopro-
cesówdemokratyzacji),ekonomicznej(powiększaniesiędysproporcjipomiędzy
najbogatszymiibiednymi),stylachurbanizacji(procestworzeniasięodrębnych
dzielnicopartynakryteriumzamożności),atakżewsferzeedukacji(proceshie-
rarchizacjiplacówek,doktórychwsposóbdysproporcjonalnytrafiajądziecizod-
miennychśrodowisk).
Instytucjonalnysystemszkolnictwa,funkcjonującywtakichuwarunkowa-
niach,zjednejstronyfunkcjonalniedostosowujesiędooczekiwań,azdrugiej–
jakopodmiotrynku–bierzeaktywnyudziałwsankcjonowaniuhierarchicznej
strukturyspołecznej.Trzebazatemstwierdzić,żenieuniknionąkonsekwencją
działaniasystemuszkolnictwaopartegonakryteriachrynkowychjestpowiększa-
niesięnierównościspołecznych.Zapośrednictwemtworzeniasięzróżnicowane-
gowertykalniesystemuedukacyjnego(wktórymszkołyróżniąsiędiametralnie
zperspektywypoziomukształcenia,jakrównieżzperspektywynaborujedno-
stekzodmiennychgrup)następujenietylkoreprodukcjastrukturyspołecznej,
lecznawetzwiększenienierówności.Szkołydobrejjakościstanowiąwtymkon-
tekścieczynnikpotwierdzaniawyższegostatusuuprzywilejowanychgrupspo-
łecznych(funkcjonująprzytymjakoelementtworzącyenklawydobrobytudla
nielicznych).Zdrugiejstronymożnadostrzecprocesypowstawaniagetteduka-
cyjnych,wktórychedukacjasłużymarginalizacjijednostek,potwierdzaniuich
niskiegostatusu,społecznejdeprywacji,awkonsekwencjiwykluczaniuogrom-
9Z.Melosik,Teoriaipraktykaedukacjiwielokulturowej,Kraków2007,s.174.
