Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Potencjałkategoriiemergencjiwrozpoznawaniukwestiispołeczno-humanistycznych
21
dziteoretyczno-pojęciowych.Informacjakodowanaprzezstrukturywyższychrzę-
dówokazujesięistotniebogatszaodinformacjikodowanejprzezstrukturybazowe.
Emergentzawszeistniejenawyższym,systemowympoziomieorganizacjiwsto-
sunkudowłasnościiprocesówwewnątrzsystemowych(bazaemergencji).Określenie
»emergentny«wskazujenacechęrelacyjnądanejjednostkiemergencjiwzględemjej
bazy.Żadnawłasność,strukturaczyinformacjaniejestemergentnasamawsobie,
leczzuwaginarelacje,wjakichpozostajedoswoichwłasnościczystrukturbazo-
wych.Możnapowiedzieć,żenazwa»emergencja«jestnazwąrelacji-synchronicznej
lubdiachronicznej-wjakiejokreślonajednostkaemergencjipozostajedoswejbazy.
Emergentneniebędąwięcprawaaniwłasnościuznawanezafundamentalne”(Poczo-
but,2009,s.14).
Analizującróżnekonteksty,wjakichwspółcześniepojawiasiępojęcieemergencji,
wyróżniasiępięćpodstawowychznaczeńterminunemergencja”
.Próbęichsystema-
tyzacjimożnapotraktowaćjakowstępdokonstrukcjiteoriiemergencji.
•EmergencjawsensieE1mazastosowaniewyłączniedouniwersumdyskursu
określonejteoriinaukowejiwskazujenaspecyfikęwłasnościokreślonegosys-
temu(fizycznego,chemicznegoczybiologicznego).Niektórzyontologicznie
interpretująmechanikękwantowąjakoteorięnłagodnejemergencji”
.Tosamo
dotyczytermodynamikinieliniowej.
•EmergencjawsensieE2wskazujenarelacjezachodzącemiędzyuniwersami
dyskursuróżnychteoriibadającychróżnepoziomyorganizacjiprzyrody.Cho-
dzituorelacje,któremogąbyćprzedmiotembadańtzw.dyscyplinstykowych
wrodzajuchemiifizycznej,biologiimolekularnejczyneurobiologii.Ichcelem
jestwyjaśnianieemergentnychzjawisknależącychdowyższegopoziomuor-
ganizacjizapomocązjawisknależącychdopoziomubardziejpodstawowego.
Jeślitegorodzajuwyjaśnieniaokazująsięzasadniczoniezupełne(cząstkowe),
możemyinterpretowaćpowyższyfaktjakowskaźnikemergencjiwsensieE2.
•EmergencjawsensieE3wskazujenawystępowanienwspólnychwzorców”
poprzezuniwersadyskursuróżnychteorii(samoorganizacja,złożoność,sy-
nergia).Niejednokrotnietakienwspólnewzorce”stająsięprzedmiotemno-
wychinterdyscyplinarnychprogramówbadawczych(teoriasamoorganiza-
cji,teoriazłożoności,synergetyka),którychstatusmetodologicznywciążjest
niedookreślony.
•EmergencjawsensieE4zakładaistnieniecechwspólnych,związanychzpo-
wstawaniemnowychsystemów(struktur)naróżnychpoziomachorganizacji
i/lubnaróżnychetapachprocesuewolucyjnego(wsensieewolucjikosmicz-
nej).Zwolennicytegoujęciawskazująnaistnieniepodobieństwzwiązanych
ztaknapozórnieporównywalnymiprocesamijakpowstawaniejąderato-
mowych,związkówchemicznych,żywejkomórkiczyświadomegoumysłu.
Chodzitutajoujęciekluczowychprzełomów,jakiedokonująsięwprocesie
ewolucyjnym,orazsformułowaniewodpowiednioabstrakcyjnymjęzykuich
własnościwspólnych.WodróżnieniuodE1-E2-E3,badanietegorodzajucech
