Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
procesyniebędądotyczyćpaństw,wktórychdemokracjatrwaoddzie-
sięcioleci.Dotyczytonowychdemokracji,wpaństwach,którepookre-
sietransformacjiirozpadziesowieckiegoimperiumucząsięnowych
zasadwspółżyciawdemokratycznychstrukturach.
Społeczeństwoobywatelskiejestszczególnymrodzajemspołeczeń-
stwa.Wdużymstopniucechujejepodzielna,zbiorowasamoświado-
mość.Odgrywaonaważnąrolęwspołeczeństwie,wchodziwpubliczną
sferę,jestdziełemprywatnychirządowychinstytucji12.Zbiorowąsa-
moświadomośćcałegospołeczeństwacharakteryzujezainteresowanie
wspólnymdobrem13.Uczestnictwojednostekwzbiorowejsamoświa-
domościpociągazasobąświatopogląd,którynazywasięobywatelsko-
ścią.Jesttopostawajednostki,którawsposóbintencjonalnypozwala
nawłasneuczestnictwowosobowościzbiorowej,modelujejejdecyzje
idziałanie,afirmujezobowiązaniadopracynarzeczwspólnegodobra,
nawetgdyjesttosprzecznezjejinteresami.Takapostawaobywatelska,
będącapowszechnymwzorem,powoduje,żespołeczeństwomożna
uznaćzaobywatelskie.
Najważniejszymwarunkiemistnieniaspołeczeństwaobywatelskie-
gojestto,abywszyscyjegoczłonkowiezdawalisobiesprawęztego,że
stanowiąpewnącałość.Społeczeństwoobywatelskietospołeczeństwo
pluralistyczne,wktórymautonomiatworzącychjejednostek,zbioro-
wościiwarstwograniczanajestzasprawąuznaniaprzezposzczegól-
nychobywateliichzobowiązańwobecspołeczeństwajakocałości,wo-
becwłaściwychmucentralnychorganówiprzestrzeganiapraw14.
Procestworzeniasiępaństwowychstruktur,wktórychobywatel
miałbystatuswpełniodpowiedzialnegoiwspółpracującegowramach
społeczeństwa,trwałprzezcałelatawkrajacheuropejskichinietyl-
ko.PrzemianaspołeczeństwnapotykałabarierywstarejEuropie,ale
wAmeryceprocestenprzebiegałłatwiej,bojakpiszeAlexisdeTocque-
villewdzieleOdemokracjiwAmeryce,demokracjajacksonowska
AmerykiXIXwiekuodwoływałasiędotradycjiJeffersona,ideirów-
nościprawinieufnościwobecwszelkichprzywilejów,monopoli,hie-
rarchiisocjalnych15.Wprzypadkukrajów,któreprzeszłytransforma-
cjęwlatachdziewięćdziesiątychXXwieku,podługotrwałymokresie
rządówtotalitarnych,świadomośćobywatelskaczłonkówspołeczeństw
jeszczesiękształtuje.
12E.Shils,Cotojestspołeczeństwoobywatelskie,op.cit.,s.10.
13Ibidem,s.11.
14Ibidem,s.17.
15G.Ulicka,Demokracjezachodnie…,op.cit.,s.17.
12
