Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JarosławKita
InstytutHistorii,UniwersytetŁódzki
Inspiracjądlabadaczypodejmującychsięopracowania„Zbiorów
AugustaKręckiego”stałysięsłowajednegozpowstańcówstyczniowych,
JanaStelli-Sawickiego„PułkownikaStrusia”,którywjednejzeswych
pracstwierdził:„Armia1863r.,przezktórąprzeszłydziesiątkitysięcy
ludziwnadzieizwycięstwa,byłaarmiąochotniczą,wpowstaniusłużył
ten,ktochciał…Uchylmyzatemdziśczołaiuczcijmycześćtychdwustu
czywięcejtysięcy,którzywówczaschcieli!”1.
Powstaniestyczniowe1863–1864byłonajwiększympolskimruchem
narodowowyzwoleńczymwXIXw.Ojegoskaliświadczyfakt,żeobjęło
nietylkoobszarKrólestwaPolskiego,leczrównieżdawneziemieprze-
drozbiorowejRzeczypospolitej:WielkieKsięstwoLitewskie,Ukrainę,
Wołyń,anawetInflantyPolskie.Mimonieodpowiedniegoprzygotowania,
ogromnejdysproporcjisiłiśrodków,braku(jużod30lat)regularnejarmii
iwyszkolonegożołnierza,niedostatecznejliczbywykwalifikowanejkadry
dowódczejorazbroniisprzętuwojskowegopowstańcystyczniowiprzez
kilkanaściemiesięcy,odstycznia1863r.dowiosny1864r.,prowadzili
morderczewalkizwojskamicarskimi.Celbyłtylkojeden–wywal-
czenieniepodległościPolskiwgranicachsprzed1772r.Dążeniateod-
zwierciedlałherbpowstaniaprzedstawiającynatrójdzielnejtarczy:Orła
Białego(herbRzeczypospolitej),Pogoń(herbLitwy)orazśw.Michała
Archanioła(herbRusi)ozdobionewspólnąkoronąsymbolizującąjedność
tychziem.Wtrakciepowstaniastyczniowego,któreprzybrałocharakter
walkpartyzanckich,stoczonoponad1200bitewipotyczek.Wedługróżnych
szacunkówprzezszeregipowstańczeprzewinęłosięokoło200000ludzi.
1J.Stella-Sawicki,Galicjawpowstaniustyczniowym,Lwów1909.
