Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
54
BogumiłaBrycz,TadeuszDudycz
rozumiećjako„tradycjębadawczą,linięmyślenia,któraniesieszeregwskazówek
grupieuczonych,wjakisposóbmająpodchodzićdozjawisk,jakjeanalizować,
jakiegorodzajuefektówoczekiwać,jakietypyeksperymentówwykonywaćijakie-
gozbiorumetodużywać.Paradygmatdostarczasposobuwidzeniaproblemówisu-
geruje,jakiegorodzajutechnikisąwłaściweorazjakiegorodzajurozwiązaniasą
akceptowalne”[Jodkowski1990,s.141].Jakpiszeautor,„teoriaparadygmatówzy-
skałaszerokąakceptacjęwnaukachspołecznych,pozwoliłabowiemuczonymwnie
zaangażowanymdowartościowaćsięwewłasnychoczach.Dotychczas[tzn.przed
pojawieniemsięteoriiparadygmatów,przyp.aut.]metodologiapozytywistyczna2
stawiaławymogibardzotrudnedospełnieniaprzeznaukinieprzyrodnicze,awięc
m.in.społeczne.Uczenipracującywtychnaukachmielidowyborualbousilnie
„unaukowiać”swojedyscypliny,albozrezygnowaćztraktowaniaichjakonaukowe
zprawdziwegozdarzenia.PonieważKuhnuznał,żecharakterystycznącechądojrza-
łejnaukijestpraktykowanienaukinormalnej3,opartejnaparadygmacieiponieważ
paradygmatwsensieszerszymobejmowałtakieelementy,którewystępowaływna-
ukachspołecznych(modele,wartości,wzorce,anawetsymbolicznegeneralizacje,
gdyżteostatnieniemusząbyćwyrażanewjęzykuformalnym),towyprowadzono
wniosek,żenaukispołecznesątaksamonaukowejaknaukiprzyrodniczeiniema
powoduwpadaćwjakiekolwiekkompleksy”[Jodkowski1990,s.199].
Paradygmatpełniczterypodstawowefunkcje[Jodkowski1990,s.148]:
1.Określa,cojestdopuszczalnewnaucenormalnej,jakieprawa,teorie,zastoso-
waniaioprzyrządowaniesązasadne.
2.Funkcjonujejakomodel.
3.Jestdoktryną,którąkażdynowicjuszmusipoznaćiprzyjąć,abywejśćdo
wspólnotyuczonych.
4.Umożliwiaefektywnebadanienaukowe,gdyżstanowiniepowątpiewalną
jegopodstawę.
Wniektórychdziedzinachmogąjednocześniewystępowaćróżneparadygmaty,
niemniejdochodziwówczasdowojenparadygmatycznych,czylizwalczaniasięna-
wzajemuczonychzróżnychobozówiodmawianiainnymcharakterunaukowości.
Dotakichwieloparadygmatycznychnauknależąnaukispołeczne,awtymnauki
ozarządzaniu.Wnaukachtychwystępujątakieparadygmaty,jak:pozytywizm,re-
latywizm,społecznykonstruktywizm,teoriakrytyczna,feminizm,hermeneutyka,
postmodernizm,pragmatyzm,teoriastrukturacji[Easterby-Smith,Thorpe,Jackson
2008,s.64-77].Oznaczato,żezjawiskabędąceprzedmiotemnaukozarządzaniu
badanesąnapodstawieróżnychteoretycznychimetodologicznychpoglądówdeter-
minującychwybór,ocenęikrytykęprzedmiotuimetodybadań.Użyteczność(za-
2Pozytywiścizakładają,żeistniejąobiektywneprawdy,azadaniembadaczajestichodkrywanie.
Szerzejpozytywizmzostanieomówionywdalszejczęściartykułu.
3Naukanormalnatonaukauprawiananapodstawieparadygmatu,wprzeciwieństwiedonauki
rewolucyjnej,wktórejpodważanyjestistniejącyitworzonynowyparadygmat.
