Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
56
BogumiłaBrycz,TadeuszDudycz
3.Podstawoweparadygmatynaukowewnaukachozarządzaniu
3.1.Pozytywizm
Upodstawparadygmatupozytywistycznegoleżązałożeniaocharakterzeontolo-
gicznymiepistemologicznym,zgodniezktórymirzeczywistośćjest„zewnętrzna”,
istniejeniezależnieodpostrzegającegojąpodmiotu–obserwatora,awiedzaotej
rzeczywistościjestwyprowadzanazobserwacjiipochodzizodkrywaniafaktów.
Wjakisposóbparadygmatpozytywistycznywpływawięcnasposóbprowadzenia
badań?Otóżjakożeistniejąobiektywneprawdy,pewnenaturalneprawa,zadaniem
badaczajestichodkrywaniewdrodzeprowadzeniaobserwacji.Punktemwyjściasą
wyprowadzanenapodstawieokreślonychteoriihipotezy,któresąnastępnietesto-
wanenadrodzebezpośredniejobserwacji.Podstawąbadaniamożebyćokreślona
hipotezadotyczącanaturyotaczającegoświatalubkilkahipotezsformułowanych
przezbadacza.Wpierwszymprzypadkubadaczmusiznaleźćdowodyumożliwiają-
cewykazanieprawdziwościlubfałszywościdanejhipotezy,wdrugimzaśprzypadku
chodzioznalezieniedowodówpozwalającychwybraćsłusznąhipotezę.Podstawo-
wąmetodąjestwtymprzypadkumetodaeksperymentalnaiquasi-eksperymentalna.
Eksperymentowaniejestświadomymsterowaniemprzyczynamizjawiskawcelu
osiągnięciapożądanychskutków,napodstawiektórychmożnawykryćzachodzą-
cezwiązkiprzyczynowo-skutkowe.Badaczsystematyczniemanipulujezmiennymi
niezależnymi(kontrolowanymi),abystwierdzić,czymająonewpływnazmienne
zależne(wtymceludokonujepomiaruzmiennychzależnych).Pozytywiścimuszą
przedewszystkimstaraćsię,abywyciągniętewnioskiwiernieodzwierciedlałyrze-
czywistość.Dlategoteżbadaczpowinienstaraćsięmaksymalizowaćtrafnośćwe-
wnętrznąswoicheksperymentów,czyliupewnićsię,żenicpozazmiennyminieza-
leżnyminiewpływanawyniki.Realizujesiętoprzezlosowydobórpróbyzpopulacji
izapewnienietakichsamychwarunkówwbadaniach(tak,abysytuacjewbadaniach
różniłysięjedyniewartościązmiennejniezależnej).Ponadtobadaczpowiniendbać
owysokątrafnośćzewnętrzną,czylimożliwośćgeneralizowania(tak,abywyniki
mogłybyćuogólnianenainnychludzi,obiektyisytuacje).Podsumowując,należy
stwierdzić,żebadanieopierasięnapomiarzepojedynczychelementówodnoszą-
cychsiędookreślonegofragmenturzeczywistości(badaneproblemyredukujesiędo
najprostszychmożliwychelementów),awynikiembadaniapowinnobyćokreślenie
związkówprzyczynowychiskutkowych.Abymożliwebyłouogólnianiewniosków
nacałąpopulację,koniecznejestzapewnienieodpowiedniejliczebnościpróby.
3.2.Relatywizm
Relatywizmswoimikorzeniamisięgaczasówstarożytnych(Protagoras5)itoczą-
cegosięwówczassporuoźródłowiedzyprawdziwej.Dyskutowanonadtym,jaka
5Przypisujesięjemusłowa:„Okażdejrzeczymożnanarównirozprawiaćzaiprzeciw”.
