Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
Samzaśjęzyk-niezwykłemediumludzkiegobytowaniazsobą,innymi
ludźmi,światemróżnorodnychrzeczyizjawisk-absorbowałumysłykolejnych
pokoleńlingwistówipsycholingwistów,coprowadziłodojakżeróżnychobjaś-
nieńjegoistoty.Odnajdujemyjechociażbywkoncepcjachstrukturalistów5,
wgramatycegeneratywnej6czywjęzykoznawstwiekognitywnym7.
Człowiekjestzatemistotąnujęzykowioną”,asamjęzyknależyinterpretować
nietylkowkontekściejegozłożoności,aletakżewodniesieniudoniezwykłego
tworu,jakimjestludzkimózg.Skomplikowaneoperacjeodbywającesięwtej
strukturzepodczasużywaniajęzykaijegorozwojusąporównywaneprzezko-
gnitywistównp.domatematycznychmodelikoneksjonistycznych8,comaprzy-
bliżaćfenomenuzusujęzykowego.Chociażjęzykowezachowaniawewnętrzne
odbywająsięwstrukturachcentralnych,naszeciałoumożliwianamjednak
przekazywaniemyśliwyrażonychzapomocąsekwencjidźwiękówznaczących
innymużytkownikomjęzyka.Planfonologicznyjakoefektjęzykowychzacho-
wańwewnętrzychrealizowanyjestzapomocąniezwykłychdźwięków,wktó-
rychzaklętoznaczenie.Ludzkamyślstajesięucieleśniona,conawiązujedotezy
George’aLakofa9,aletakżedosłówJanaBaudouinadeCourtenayaonujęzy-
kowionychgłowachiujęzykowionych[…]innychczęściachorganizmuczłowie-
ka”10.Azatemrozwójjęzykaijegoużywanienierozerwalniełączysięzciałem
człowieka,przynoszącmunwyższeszczęście”,októrympisałArystoteles11.
Ucieleśnionamyślmożeprzybieraćróżnąpostać,gdymamynawzględzie
jakośćtworzonychgłosekjakorealizacjifonemów.Uludzizniewystarczający-
5Np.F.deSaussure:Kursjęzykoznawstwaogólnego.Tłum.K.Kasprzyk.PWN,Warsza-
wa1991.
6Np.N.A.Chomsky:Zagadnieniateoriiskładni.Przeł.I.Jakubczak.ZakładNarodowy
im.Ossolińskich,Wrocław1982.
7Lingwistykakognitywnaniejestjednolitymnurtem.Definicjękognitywizmuodnajdu-
jemynp.wUniwersalnymsłownikujęzykapolskiego,wktórymczytamy:jęz.nkierunekwspół-
czesnegojęzykoznawstwa,nawiązującydopsychologiiiantropologii,zakładającyparalelizm
strukturyjęzykaiobrazuświatazawartegowwypowiedziachużytkownikówjęzyka,będącego
interpretacjąświatapozajęzykowegoaniejegolustrzanymodbiciem,oraznieostrośćgranicmię-
dzygramatyką,semantykąapragmatyką;lingwistykakognitywna”(Uniwersalnysłownikjęzyka
polskiego.Red.S.Dubisz.Wersjaelektroniczna.PWN,Warszawa2004).
8R.Langacker:Modeldynamicznyopartynauzusiejęzykowym.W:Akwizycjajęzyka
wświetlejęzykoznawstwakognitywnego.Red.E.Dąbrowska,W.Kubiński.Universitas,Kra-
ków2003,s.37-41.
9G.Lakoff:Women,FireandDangerousTings:WhatCategoriesRevealabouttheMind.
UniversityofChicagoPress,Chicago1987,s.14.
10J.N.BaudouindeCourtenay:Ojęzykupolskim.Wyb.ired.J.Basara,M.Szymczak.
PWN.Warszawa1984,s.139.
11nWsamejrzeczydodwóchfunkcyjposługujesięnaturapowietrzemwdychanymtak
samo,jakjęzykiem(posługujesięnimzarównodosmakowania,jakdomówienia-pierwsze
jestkoniecznością,dlategowiększośćzwierzątjeposiada;mowaartykułowanazaśmanacelu
wyższezadowolenie)”(Arystoteles:Oduszy.Przeł.P.Siwek.PWN,Warszawa1988,s.98).
