Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wstęp
dalszychanaliziprojektówdotyczącychocenyskutecznościterapiiwprzypadku
zaburzeńrealizacjifonemówwarunkowanychobwodowo(zob.rozdział5).Jako
naukowiecipraktykniemambowiemprzekonania,żeprzeprowadzonebadania
umożliwiająodpowiedźnawszystkiepytania,którełącząsięzterapiązaburzeń
realizacjifonemówwarunkowanychobwodowo.Naniektóreznichznamod-
powiedźnamiaręwspółczesnejwiedzy,awprzypadkuinnychpotrafięsformu-
łowaćszczegółowetematybadawcze.Byćmożesąteżtakieproblemynaukowe,
októreniejesteśmywstaniejeszczedzisiajprecyzyjniezapytać.
Piszącnzaburzeniarealizacjifonemówwarunkowanychobwodowo”,mam
namyślitakienienormatywnerealizacjefonemów,którychprzyczynatkwi
wnieprawidłowychwarunkachanatomicznychillubfunkcjonalnychnarządów
mowy,conawiązujedojednosteknozologicznychwyróżnionychprzezHalinę
MierzejewskąiDanutęEmilutę-Rozyę22.Autorkiwymieniają3formydyslalii
obwodowej23:anatomiczną,funkcjonalnąisłuchową,przyczymwniniejszej
pracybędęzajmowaćsięzaburzeniamirealizacjifonemów,którychprzyczyny
wiążąsięzwadamianatomicznyminarządówmowy(ankyloglosja,wadazgry-
zu,zaburzeniaukładuadenoidalnego)izaburzeniamiczynnościprymarnych,
wszczególnościoddychania,przyjmowaniapokarmówiwystępowaniapara-
funkcji24.Wlogopediitakiezaburzeniamowy-wzależnościodrodzajuprzy-
czynzaburzeńrealizacjifonemów-nazywanesądyslaliąanatomiczną,dyslalią
22D.Emiluta-Rozya:Formyzaburzeńmowy.W:Logopedia.Teoriazaburzeńmowy.Red.
S.Grabias,M.Kurkowski.WydawnictwoUMCS,Lublin2012,s.73-87.Por.H.Mierzejew-
ska,D.Emiluta-Rozya:Projektzestawieniaformzaburzeńmowy.nAudiofonologia”.T.10l1997,
s.37-48.
23Opróczdyslaliiobwodowejautorkiwyróżniająrównieżdyslaliępodkorowąidyslalięko-
rową.LeonKaczmarektakżeujmowałzaburzeniarealizacjifonemów-wynikającezróżnych
przyczyn-jakodyslalię(L.Kaczmarek:Naszedzieckouczysięmowy.WydawnictwoLubelskie,
Lublin1988).KrytykętakiegostanowiskaprzedstawiłS.Grabias(S.Grabias:Teoriazaburzeń
mowy…,s.42).Wmoimrozumieniukażdatypologiajestważnaiwnosidopoznawanegowy-
cinkarzeczywistościokreślonąperspektywęanalizy.PrzyjęteprzezL.KaczmarkaczyH.Mie-
rzejewskąiD.Emilutę-Rozyęujęciekorespondujezetapamidiagnozylogopedycznej-opisem
objawuzaburzeńrealizacjifonemów(dyslalia),anastępnieposzukiwaniemichprzyczyn.Stąd
wkategoriindyslalia”znajdująsięróżnesubkategoriewyróżnionezewzględunaprzyczynyza-
burzeń.Takatypologia-wmoimrozumieniu-porządkujeczynnościbadawczeijestprzydatna
wpraktyce,gdyżprofilujetokpostępowania:opisanieobjawuzaburzeńartykulacji,wyjaśnienie
ichprzyczyn,zzałożeniem,żeujednegopacjentaczynnikiwarunkującewystępowaniezaburzeń
realizacjifonemówmogąwiązaćsięzróżnymiprzyczynami:naturyobwodowej,podkorowej
ikorowej(lubmieszanej).Ustalenieprzyczynzaburzeńrealizacjifonemówniejestzadaniemła-
twym,aledlaefektywnejterapiikoniecznym.Zpewnościąwspółcześnieniebadamywszystkich
przyczynzaburzeńwymowyinietylkowymowy.Zob.p.2.2.2,4.2.2.2,4.2.3.6,5.1.
24Parafunkcjatoterminużywanywortodoncjinaokreślenieszkodliwychdlarozwojuna-
rządużucianawykówprzebiegającychwprzestrzeniorofacjalnej,np.ssaniapalca(G.Śmiech-
-Słomkowska,W.Rytlowa:Wybranezagadnieniazproflaktykiiwczesnegoleczeniaorto-
dontycznego.MedTourPressInternationalSanmedia,Warszawa1993;Zaryswspółczesnej
ortodoncji.Red.I.Karłowska.PZWL,Warszawa2008).
