Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A2–Dekalogekologiczny
5
Czymjest
dekalog
ekologiczny?
Zasada1
Zasada2
Doświadczeniaautorówwnauczaniuekologii,atakżeuwagilicznych
kolegówekologówwskazują,żeistniejąlicznezasadzkiczyhającenastu-
dentówuczącychsiętegoprzedmiotu.Przedstawionalistazasadniejest
aniwyczerpująca,aniwżadensposóbwyjątkowa,mamyjednakna-
dzieję,żestaniesiędlastudentówswoistymdekalogiemwytyczającym
drogirozumieniaekologii.
Ekologiajestścisł!nauk!przyrodnicz!
Ekologiajestdyscyplinąnaukową,którejzadaniemjestbadanieiwyjaś-
nianiezależnościmiędzyorganizmamiaszerokorozumianymśrodowi-
skiemichżycia.Takjakwprzypadkukażdejinnejnaukiprzyrodniczej,
osiągnięciaekologiiniemogąsłużyćbudowaniupostawżyciowychczy
konstruowaniuideologiipolitycznych.Dlategobardzoważnejest,by
umiećoddzielićpotocznerozumienieekologiijakopewnegorodzaju
ruchuspołecznegozawierającegoelementyideologiipolitycznej,odjej
rozumieniawłaściwego—naukowego.Jestprawdą,żeosiągnięciaekolo-
giipowinnysłużyćspołeczeństwu,studenciekologiimusząjąjednak
rozumiećwyłączniejakościsłąnaukęprzyrodniczą.
Rozumienieekologiijestmożliwejedyniewaspekcieewolucyjnym
Ogromnarozmaitośćorganizmów,wielkaróżnorodnośćichcechmorfo-
logicznych,fizjologicznychibehawioralnychjestwynikiemprocesów
ewolucjitrwającychwielemilionówlat.Piętnoprzemianewolucyjnych
widocznejestwkażdymosobniku.Zrozumieniewspółczesnejróżnorod-
nościprzystosowańmożliwejestjedynie,jeśliopieramysięnaznajomo-
ścihistoriiewolucjigatunków.
Naprzykład,jeślichcemyzrozumieć,dlaczegostruś,emu,kiwiinan-
dusąpozbawionezdolnościdolotu(ajesttoprzecieżcechabardzonie-
zwykłauptaków),musimywiedzieć,żewszystkieteptakimiaływspól-
negonielotnegoprzodka,aichwspółczesnerozmieszczenienaróżnych
kontynentachjestspowodowanerozpadempierwotnegoląduGond-
wany.Takwięcnienależyszukaćniezależnychprzyczynpowstawania
nielotnościjakoprzystosowaniauwymienionychptaków.
Mówiącogólnie,rozumieniezasady,wedługktórejwprocesieewolu-
cjinastępujeoptymalizacjaprzystosowań(patrzteżzasada8),dajeekolo-
gomdobrenarzędziedowyjaśnianiabudowyizachowańosobników.
Naprzykład,występowaniewielkiegoogonaupawisugeruje,żesamce
obardziejokazałychogonachmająwiększąwartośćprzystosowawczą;
irzeczywiście—przeprowadzonebadaniapotwierdzajątęhipotezę.
Niektórzyautorzysugerowali,żewbadaniachekologicznychpodsta-
wowymczynnikiem,którypowinienbyćbranypoduwagę,sąwarunki
środowiska,zaśczynnikgenetycznyorazuwarunkowaniaewolucyjne
mogąbyćwznacznymstopniupomijane.Jesttooczywistybłądwyni-
kającyzezłejinterpretacjifaktów—znanychjestobecniewieleprzy-
kładówszybkichprzemianewolucyjnychdotyczącychwłaściwościeko-
logicznych.Donajlepiejpoznanychnależązmianyzwiązanezrozwojem
odpornościszkodnikówuprawnapestycydyczyrozwójopornościbak-
teriinaantybiotyki;podobneprzemianyewolucyjnemożnateżobser-
wowaćwekosystemachnaturalnych.Ponieważkażdacechaosobnika
znajdujesiępodkontrolągenów(wtymrównieżsposób,wjakireaguje
