Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
C1Promieniowaniesłoneczneiklimat
(a)
promieniowanie
czerwiec
)
l2
słoneczne(W
umiarkowanego
strefaklimatu
miesiące
grudzień
strefaklimatu
tropikalnego
promieniowanie
czerwiec
)
l2
słoneczne(W
miesiące
grudzień
(b)
promieniowanie
słoneczne
promieniowanie
słoneczne
22czerwca
22grudnia
22czerwca
22grudnia
godziny
godziny
29
promieniowanie
szerokościachgeograficznych
czerwiec
)
l2
słoneczne(W
obszarywwysokich
miesiące
grudzień
promieniowanie
słoneczne
22czerwca
22grudnia
godziny
Rys.2.RocznazmiennośæpromieniowaniasłonecznegonaZiemi.(a)Zmiennośæpromieniowania
słonecznegoodokresuprzesilenialetniegodookresuprzesileniazimowegowtrzechrejonachświata:
strefieumiarkowanej,tropikalnejiwwysokichszerokościgeograficznych;(b)dobowazmiennośæ
promieniowaniasłonecznegowdniachprzesilenialetniegoizimowego.Z:ElementsofEcology,4.wyd.,
R.L.SmithiT.L.Smith,1998,Benjamin-CummingsPublishing
zmianyrytmunastępowaniaposobiedniainocymajądużywpływna
zachowaniesięzwierząt.Polatucha,naprzykład,rozpoczynaokresak-
tywnościwrazzzapadnięciemzmierzchu,niezależnieodporyroku.
Wrazzwydłużaniemsiędniaodzimydowiosnypolatuchyrozpo-
czynająokresaktywnościcorazpóźniej(rys.3).
Wynikiemtejzmiennościjestteżutrzymującasięniemalstałatempe-
raturawniskichszerokościachgeograficznych.Obszarytezatem
zawszecieplejszeodobszarówokołobiegunowych,czegoefektemjest
transportciepłaodrównikawkierunkubiegunów,odbywającysię
poprzezruchyogrzanychmaspowietrzaiwód.Większaczęśćciepłajest
transportowanawtensposóbzprądamioceanicznymidziękidużejpo-
jemnościcieplnejwody.Ruchymaspowietrzajednakszybszeitoone
właśniegłównieprzyczyniająsiędozróżnicowaniaklimatu.
GdyświatłosłonecznedotrzedopowierzchniZiemi,częśćfalowyso-
kiejenergiijestabsorbowanaiwtórnieemitowanawpostacipromienio-
waniacieplnego.Powietrzeatmosferycznejestwięcogrzewanedzięki
emitowaniuciepłazpowierzchnilądówioceanów.Ciepłepowietrze
wznosisię,rozprężaijednocześnieschładza.Ochładzaniesięwzno-
szącychsięmaspowietrzajestpowodowanezużyciemenergiiprzezroz-
prężającesiępowietrze.Procestenjestnazywanyochładzaniemadiaba-
tycznym.Schładzaniesięjestzależneodwysokości;tempoutratyciepła
przezsuchepowietrzewynosiokoło10oCnakażde1000mwysokości.
Temposchładzaniasiępowietrzawilgotnegojestmniejszeiwynosiokoło
6oCna1000mwysokości,ponieważciepłouwalniasiępodczaskonden-
sacjiwody.