Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
INSTYTUCJEIICHROLAWEKONOMII.25
doskonałymirozwiązaniami.Nacodzieńmożnaprzecieżzaobserwowaćzmianyreguł
grytak,bybyłykorzystnedlapewnychpodmiotówlubokreślonychgrup,np.dofi-
nansowanienierentownejkopalniczywprowadzeniepakietu500plus.
Zasadynieformalnetozwyczaje,tradycje,kultura,religiaczymoralnośćspołe-
czeństwa.Sątowięcpewnekodeksypostępowania,normyzachowań,przyjętekon-
wencje.Wynikająznabytychdoświadczeńisystemówwartości.Tworząsięwwyniku
interakcjimiędzyjednostkami.Istniejąniezależnieodpaństwa.Zostająalbodobro-
wolnieprzyjęte,albosąnarzucaneniższymszczeblomwładzyprzezzwierzchni-
ków.Niesąnigdziespisane.Jakozasadysązakorzenionewświadomościludziimają
tendencjedodługiegotrwania.Tworzysięje,przekazujeiegzekwujepozaoficjal-
nymikanałami
17.
Należyzwrócićuwagę,żeinstytucjeformalneinieformalneprzenikająsię.Czasem
ludzienawetniezdająsobiesprawy,jakiedokładnieregułyczynormydeterminują
ichpostępowanie
18
.Obarodzajeinstytucjisąrównieważnedlaniniejszychrozważań.
Mechanizmyegzekwowaniaobejmujądobrowolnelubnarzucanenormyzacho-
wańorazkary,sankcje,podatkinakładaneprzezrządy.Mogąwięcmiećcharakter
wewnętrzny,tj.byćstosowaneprzezsamepodmioty,lubzewnętrzny-gdywpro-
wadzajestronatrzecia,najczęściejpaństwo.Mechanizmyegzekwowaniapozwalają
reagowaćnaniekorzystnesytuacjespołeczne.Mająwykrywaćodchyleniaodprzyjętych
zasadiregulacjiorazjekorygować.Dobrefunkcjonowanietychmechanizmówjest
warunkiempoprawnegodziałaniainstytucjiformalnychinieformalnych.Zauważmy,
żemechanizmyegzekucjidziałająinaczejdlatychdwóchrodzajówinstytucji.Skoro
nastrażyinstytucjiformalnychstoinajczęściejpaństwo,tomożeonoukaraćjednostki,
któreichnieprzestrzegają,np.grzywnączypozbawieniemwolności.Wprzypadku
nieprzestrzeganiainstytucjinieformalnychkarajestzupełnieinna-tujednostkajest
narażonanakrytykę,ostracyzm,marginalizacjęprzezinnychczłonkówgrupyczy
społeczeństwa,wskrajnychprzypadkachnawetnaprzemoc.
Podziałnainstytucjeformalneinieformalneniejestjedynymspotykanymwlite-
raturze,choćjestnajczęściejwykorzystywany.Wzależnościodobszaru,którego
dotyczą,instytucjemożnapodzielićna
19:
.
prawne,
.
polityczne,
.
gospodarcze,
.
społeczne.
17
G.Helmke,S.Levitsky,InformalInstitutionsandComparativePolitics:AResearchAgenda,“Perspectives
onPolitics”,December2004,vol.2,no.4,s.727.
18
E.Ostrom,UnderstandingInstitutional…,s.4.
19
A.Kuncic,Institutionalqualitydataset,“JournalofInstitutionalEconomics”2014,vol.10,iss.1,s.137-138.
KatarzynaBentkowska.EKONOMIAINSTYTUCJONALNA
