Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
I.Ekonomiaumiaru–nowyparadygmatwekonomii
byćjaknajwięcej.Jesttojedenzfundamentalnychkanonówekonomiipolitycznej
przyszłości.Koniecznejesttworzeniemechanizmówrównoważeniastrumieniizaso-
bówgospodarczych.Znowumógłbyktośrzec:nicnowegopodsłońcem.Tymczasem
wproponowanymtupodejściunowegojestwiele,niewychodzionobowiemzezłud-
negozałożenia,właściwegoniektóryminnymnurtomekonomii,żerynkoweme-
chanizmypieniężnesąwstaniesamodzielnierozwiązywaćproblemyniedoborów
inadmiarów,czylidynamicznierównoważyćgospodarkę.Gdybypotrafiły,nietkwili-
byśmywczasiezamętu–botojestczaszamętu–leczwepocedobrobytu.
Kiedyś–winnejfaziecywilizacjiiprzydużoniższympoziomieogólnegorozwo-
ju–wniektórychkrajachpróbowanorozwiązaćtensyndromprzezzastosowanie
scentralizowanegoplanowanianakazowego,cowymagałonacjonalizacjiśrodków
produkcjiizbiurokratyzowanejkontroliprocesówgospodarczych.Teoretyczniemia-
łotowyeliminowaćmarnotrawnekryzysynadprodukcjiwłaściweźleuregulowanej
gospodarcekapitalistycznej,wpraktycedoprowadziłozaśdopowstaniagospodarki
socjalistycznej,charakteryzującejsięstrukturalnyminiedoborami.Wybitnywęgierski
ekonomista,JánosKornai,potraktowałniedobórjakogłówną,konstytutywnącechę
takiegosystemuinazwałtoHgospodarkąniedoboru”,ajejteoretycznyopisująłjako
Hekonomięniedoboru”[Kornai,1980].Ztakiegonieefektywnegosystemuudałosię
wyjśćprawiewszędzie–pozaKubąiKoreąPółnocną–iniemaobawcodotego,że
kogośskusiponownewypróbowanieetatyzmuinakazowegoplanowaniajakoinstru-
mentówrównoważeniagospodarki.
Samoprzezwyciężenietamtegosyndromuniedoboruprzezposocjalistycznątrans-
formacjęustrojowąodplanudorynkunierozwiązałojednakproblemubrakuogólnej
równowagi.Takżewkrajach,którenigdyniedoświadczałyniedoborówwłaściwych
realnemusocjalizmowi,doskwierająlicznedeficyty.Zamałybywaatoeksport,ato
dochodybudżetowe,niestarczarazjakichśfachowców,innymrazempewnychrzad-
kichmetali.Ponadto,niemówiącozdrowymrozsądku,wciążbrakujeczasu,aczkol-
wiekwskalispołecznejjegomarnotrawstwojestprzeogromne.Zarazemwciążczegoś
jestzadużo.Chybanicnatymświecienieznajdujesięwstanietakpermanentnej
nierównowagi,jakgospodarka.
Powiedzmyjednakodrazu–znajgłębszejistotygospodarkiwynika,żetakbędzie
równieżwprzyszłości.Lepiejczygorzej,alenakrótkąmetędziałająmechanizmy
równoważeniastrumienipopytuipodaży,awdłuższychprzedziałachczasowychna-
wetpewnychtypówpotrzebimożliwościichzaspokajania,lecztestanyrównowagi
mogąwystępowaćconajwyżejprzejściowo.Normalnystangospodarkitopermanent-
nanierównowagazchwilowymitylkoepizodami,kiedytoliniepodażyipopytu,pro-
dukcjiisprzedaży,dochodówiwydatkówsięprzecinają.Odnosisiętooczywiściedo
rzeczywistości,ponieważwteoretycznychmodelachorównowagętakłatwo,jakopo-
czynieniestosownychzałożeń,dziękiktórymto,comasięprzecinaćnapoglądowych
wykresach,przecinasięzawszetam,gdzietrzeba.
Niemacoztegopowodudramatyzować,ponieważznajgłębszejistotyrynkowej
gospodarkiwynikarównież,iżposiadaonaimmanentnemechanizmykorekcyjne,
