Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Nowypragmatyzm,czyliekonomiaipolitykadlaprzyszłości
35
tyleżedaleceniedoskonałe.Gdydochodzidozbytdużegoodchyleniaodstanurów-
nowagi,zaczynajądziałaćsiłykorygującedysproporcje.Problemwtym,żebardzo
częstozbytpóźnoalbozniedostatecznąsiłą,czyteżprzestrzeliwującpunktrówno-
wagiwtymsensie,żezestanubrakuczegośprzechodzisięwstannadmiarualbo
odwrotnie.Oczywiściepodnositoogólnekosztygospodarowaniaiobniżajegoefek-
tywność.Rynkowekorektytrzebazatemrazprowokować,innymrazemprzyspieszać,
kiedyindziejjeszczewzmacniaćbądźhamowaćalbowręczblokować;poprostutrze-
bajeregulować.Ktojednakmatorobić,jeśliniepaństwo?
Wspomaganieinterwencjonizmempaństwowymrynkowychkorektnatężenia
przepływustrumieni(dochodyiwydatki,podażipopyt,zaopatrzenieizbyt)izmian
zasobów(majątek,oszczędności,zapasy)jestzatemkoniecznością.Dobrzebyłobyza-
przestaćideologicznychsporównatentematiskoncentrowaćuwagęnapraktycznych
technikachtegożinterwencjonizmu.Wprzypadkubowiem,gdysąnieodpowiednie,
narobićmożnawięcejszkódniżpożytku,ponieważinterwencjonizmjestryzykownym
zajęciem.Abyuniknąćwynikającychztegoryzykabłędów,neoliberalizmproponuje
Hwylaćdzieckozkąpielą”:niewtrącaćsięwprocesyrynkowe,gdyżmająonezdolność
dosamoregulacji,czylidoautomatycznegorównoważeniasię.Kapitalizmpaństwo-
wyproponujewprawdzieHniewylewaćdziecka”,alejednocześnieibrudyzatrzymać,
niejednokrotnienadmierniewtrącającsięwgospodarowanie,coobniżamożliwądo
osiągnięciaefektywność.
Nowypragmatyzmwymagadobrzewyważonejrolipaństwaiponadpaństwowej
koordynacjipolitykigospodarczej,comakorygować,agdytrzeba–wzmacniaćme-
chanizmyrynkowe.Należywięc:myćdziecko,wylewaćbrudy,ajakzczasemsamo
będziesięmyć,tobardzodobrze,alebezmycianigdysięnieobejdzie.Należyprze-
tooptymalizowaćzakresiinstrumentypaństwowegointerwencjonizmu,pamiętając
całyczas,abyniemylićśrodkówpolitykigospodarczejzjejcelami.Nieustannatro-
skaorównowagęwewszystkichjejprzekrojachtokwestiaoogromnejwadze,ale
wciążtylkośrodeksłużącyrealizacjipolityki,którejcelemjestrozwój.Równoważenie
gospodarkimamusłużyć,aniegohamować.
Każdaakcjawywołujejednakreakcję.Sztabyfachowców–głównieprawników
wdużychfirmach,którenanichstać–zastanawiająsię,jakbyćwzgodziezprawem,
czylizwciążzmieniającymisięregulacjami,iwyjśćprzytymwszystkimnaswoje.Musi
byćopłacalnie,mabyćlegalnie,niemożebyćniemoralnie–totrzyświętezasadyno-
wegopragmatyzmu.Powinnobyćmoralnie,niemusibyćopłacalnie,będziewzgodzie
zprawem,bomyjestanowimy–tocechykapitalizmupaństwowego.Natomiast:musi
byćopłacalnie,mabyćlegalnie,możebyćniemoralnie–totrzykanonyneoliberali-
zmu.Jakzawzięcieiwznacznejmierzeskuteczniepotrafionwkażdejbezmałasytu-
acjizabiegaćointeresyokreślonychgrup,zwłaszczafinansjery,możnaprześledzićna
próbachiwynikachzmianlegislacyjnychdokonanychporoku2008wStanachZjed-
noczonychwodpowiedzinakryzys[Suskind,2011].Wrezultaciepróbypoprawienia
przepisówwniejednymprzypadkuprowadządoichpogorszeniazpunktuwidzenia
interesuogólnospołecznego.
