Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozwojowimyślinnowegoliberalizmu”socjalnegotowarzyszyłyprzemianysys-
temuspołeczno-gospodarczegowWielkiejBrytanii.Uwidoczniająjewprowadzone,
wlatach1906-1914ustawy,amianowicie:ustawaosystemieemerytalnym(Old
PensionsAct),ustawaominimalnychpłacach(TradeBardAct)orazubezpieczenia
odchoróbibezrobocia(HealthandUnemploymentInsuranceBill).Teustawysta-
nowiłypierwszy,istotnykrokwkierunkunpaństwadobrobytu”iprzekształcaniasię
socjaldemokratówwnsocjalnychliberałów”53.Analogiczna(jakwWielkiejBrytanii)
ewolucjamyśliliberalnej,wkierunkusocjalnegoliberalizmuzrywającegozwolno-
rynkowymdogmatyzmem,dokonałasięteżwkrajachkontynentalnejEuropy.nNowy
liberalizm”znalazłteżswojegopropagatorawUSAwosobieJ.Dewey’a.Głosiłon,
żeniewystarczywolnośćodprzymusu.Niezbędnajestwolnośćefektywna,która
poleganaswobodnymrozwojuosobowościipotrzebujedorealizacjitegoceluma-
terialnychśrodków.PoglądtenpodzielałprzyszłyprezydentUSAW.Wilson,który
podhasłemnNowejWolności”wygrałwyboryw1912roku.Tanowa,efektywna
wolnośćpolegałanapomaganiujednostkomwusuwaniuspołeczno-gospodar-
czychprzeszkódutrudniającychkorzystaniezwolnościiczynieniejejprzywilejem
nielicznych.ZałożeniateznalazłyteżwyrazwRooseveltowskimnNowymŁadzie”
(NewDeal),kiedytowodpowiedzinaWielkiKryzys(l.1929-33)wprowadzono
wUSAustawodawstwopracy,zwiększonouprawnieniarządufederalnegoizwiązków
zawodowychorazwykorzystywanoinstrumentyplanowaniagospodarczego,celem
ograniczenianiekontrolowanejsiłyrynkuipotęgiwielkichkorporacji.
AnalizującrozwójmyśliliberalnejniemożnapominąćpracyT.H.Marshalla
(ukazałasięwroku1964)legitymizującejliberalnepaństwoopiekuńczenspójną
teoriąrozwojuprawobywatelskich:odprawcywilnych,przezprawapolityczne,do
prawsocjalnych”54.
Mimożeprocesprzemianzgodnychzideąsocjalnegoliberalizmuzostałza-
hamowany,anastępnieczęściowoodwrócony,wStanachZjednoczonychtermin
liberalizm,wodróżnieniuodkrajówEuropy,nadaloznaczademokratycznynnowy
liberalizm”(Deweyowski),domagającysięsprawiedliwościspołecznej55.
Analizującdotychczasoweosiągnięciateoriimożnastwierdzić,żerozwójlibe-
ralizmunieposzedłwjednolitymkierunku,alerozdzieliłsięnadwapodstawowe
rodzaje,tj.dogmatyczniewolnorynkowy,określanyjakoprawicowy,orazdrugi
lewicowy,przeciwstawiającyautokracjirynkuprawaczłowieka.Tendrugi(lewico-
wy)nurtjużnaprzełomieXIXiXXwiekuzdominowałbrytyjskąmyślliberalną.
53A.Walicki,op.cit.,s.380.
54T.H.Marshall,ClassCitizenshipandSocjalDevelopment,GardenSity,NewYork.1964,cyt.za
A.Walicki,op.cit.,s.391.
55NanieporozumieniawynikającezróżnegorozumieniapojęcialiberalizmuzwracateżuwagęG.W.Ko-
łodkow:G.W.Kołodko,Dokądzmierzaświat.Ekonomiapolitycznaprzyszłości,PrószyńskiiS-ka,
Warszawa2013,s.35.
26
